Bij de vrijlating van een terrorist (Over de aanslagen in Mumbai)

Bij de vrijlating van een terrorist (Over de aanslagen in Mumbai)

Je hoeft geen jurist te zijn (misschien moet je juist geen jurist zijn) om in te zien dat het effect van een straf vaak precies tegengesteld is aan de bedoeling.

Waarom straffen we bijvoorbeeld een terrorist? Er zijn diverse motieven: om slachtoffers genoegdoening te verschaffen, om het heersende rechtvaardigheidsgevoel in een maatschappij te bevredigen, om te voorkomen dat de terrorist zijn wandaden zal herhalen, om een afschrikwekkend voorbeeld te stellen en om de dader voor te bereiden op een terugkeer naar de maatschappij (nadenken over zijn zonde, tot inkeer komen, goed vak leren).

Maar al te vaak vergeefs, getuige het relaas van voormalig RAF-terrorist Christian Klar. 26 jaar gevangenisstraf konden hem niet bewegen tot enig berouw over de de negen moorden die hij in de jaren zeventig pleegde. Wat dat betreft is de straf z’n doel voorbij geschoten – ja, had hij net zo goed niet naar de gevangenis kunnen gaan. En nu hij begin 2009 vrijkomt, protesteren nabestaanden – hun rechtvaardigheidsgevoel is kennelijk nog niet bevredigd. En dat van de Duitse boulevardpers ongetwijfeld ook niet 😉

Wat dan te doen? Misschien moeten we ons er maar bij neerleggen dat straffen vaak geen zin heeft? En dus maar niet straffen? Of alleen maar omdat het wel handig is: een terrorist opsluiten omdat we dan tenminste 26 jaar geen last van hem hebben – niet omdat we genoegdoening willen zien, niet uit een of ander rechtvaardigheidsprincipe, maar zuiver uit doelmatigheidsoverwegingen? Al kun je je zelfs afvragen of dit doelmatigheidsprincipe opgaat, en of straffen niet averechts uitpakt – straffen van geweld roept bijvoorbeeld vaak nieuw geweld op.

Misschien moeten we een alternatief verzinnen voor straffen? Is een straf geen ‘symptoombestrijding’? En is het niet veel beter om de oorzaken van terrorisme tegen te gaan? (Armoede de wereld uit, godsdienstwaanzinnigen met Darwin en verlichte denkers om de oren slaan)? Effectief is het wel om ook de wortels uit te roeien en niet alleen de tak, zo blijkt uit de geschiedenis van de RAF. Met de RAF is het over en uit. Niet omdat de strafmaatregelen zin hebben gehad, maar omdat er geen maatschappelijke voedingsbodem meer voor is.

Het ANC, ook niet vies van geweld, is veel erger vervolgd dan de RAF, maar wist toch de val van het Zuid-Afrikaanse regime te dwingen – simpelweg omdat er te weinig orthodoxe racisten waren. Zo was het ook met het terrorisme van de RAF: toen Duitsland enigszins met zichzelf in het reine was gekomen met z’n oorlogsverleden, toen bleek dat er niet zo snel een ander maatschappelijk model voorhanden was dan het vermaledijde kapitalisme van de vermoorde werkgeversvoorzitter Schleyer – ja, toen was de RAF gewoon uit de tijd, een beetje lachwekkend zelfs.

Ben dus wel benieuwd hoe we over twintig, dertig jaar aankijken tegen de moslimextremisten van nu.

Beeld: Bletzplaatje

Deel:

Geef een reactie