Buiten de banden van het budget (Positievelingen presteren meer maar zijn duur)

Natuurlijk is het eerder regel dan uitzondering dat het budget wordt overschrijden. Niet eens omdat degene die het budget indient een opdracht wil binnenhalen, zich beter wil voordoen dan hij is of bang is om te veel te vragen of te worden afgewezen. Nee, als het om onze eigen prestaties gaat, kunnen we nu eenmaal heel slecht plannen.

Uit de psychologie is bekend dat mensen zichzelf structureel overschatten. En die zelfoverschatting neemt paradoxaal genoeg toe naarmate iemand meer over een onderwerp in kwestie weet. Hoe kundiger we op een bepaald terrein zijn, hoe groter de discrepantie tussen wat we weten en wat we denken te weten, wordt.

Onze blik op de toekomst wordt evenmin gehinderd door realiteitszin. Vraag een willekeurig student hoe groot hij zijn kansen acht op succes in een baan, een hoog salaris, een geslaagd huwelijk, begaafde kinderen etc. en je krijgt een onwaarschijnlijk positief antwoord. De kansen op alcoholverslaving, ziekten en depressies daarentegen worden miniem geacht. Ee meerderheid vertrouwt erop tot de ‘happy few’ te zullen behoren – op het onmogelijke, met andere woorden.

Dit zelfbedrog is echter hoogst functioneel. Zelfoverschatting en onrealistisch optimisme zijn goed voor het psychisch evenwicht. En wie zich goed voelt, presteert ook beter. Wie gelooft dat hij het onbereikbare kan, bereikt het maximaal haalbare. Hij krijgt misschien niet alles voor elkaar, maar wel meer dan de depressieveling met zijn realistische zelfbeeld – de pessimist die zichzelf nooit overtreft en nooit zijn budget overschrijdt.

Beeld: Teresa M. Turner