Citizen Zuckerberg (Over de film/man van het jaar)

Citizen Zuckerberg (Over de film/man van het jaar)

WAT? The Social Network de film van het jaar? Maar dames en heren filmcritici toch.

The Social Network is toch gewoon een remake van de klassieker Citizen Kane uit 1941?!

Eenzelfde opbouw – een raamvertelling met flashbacks over de wederwaardigheden van de hoofdpersoon.

Eenzelfde soort hoofdpersoon – een ondernemer pur sang, die zich naarmate zijn imperium groeit verder vervreemdt van zijn vrienden.

Eenzelfde ‘premisse’: de hoofdpersoon (Charles Foster Kane – Mark Zuckerberg) hunkert naar warmte en werkelijk contact, maar kan alleen indirect communiceren: via een ‘medium’ (de krant – een sociaal netwerk).

Eenzelfde einde ook: in Citizen Kane wordt onthuld wat de hoofdpersoon dreef (‘Rosebud’ blijkt een sleetje geweest te zijn, symbool voor het geluk dat hij sinds zijn jeugd niet meer had gekend), in The Social Network vraagt Mark Zuckerberg via Facebook zijn ex Erica of hij haar mag toevoegen aan zijn virtuele vrienden.

Beide films zijn ook nog eens gebaseerd op een vergelijkbaar, waargebeurd verhaal: Citizen Kane op het leven van Randolph Hearst, The Social Network op dat van Mark Zuckerberg. (Interessant overigens dat Orson Welles zijn personage een andere naam moest meegeven en het verhaal verregaand moest verdichten en David Pincher niet – het geeft misschien aan dat we in veel minder kuise tijden leven dan toen Citizen Kane werd gemaakt).

The Social Network is kortom een erg conventionele film, gebaseerd op regels die regisseurs als Orson Welles decennia geleden hebben ingevoerd. Niets mis mee, maar om zo’n film nu tot film van het jaar te bestempelen? Een erg voorzichtige keuze. Neem liever een oorspronkelijker film, een film die net zo vernieuwend is als Citizen Kane destijds.

Nu we toch jaarprijzen aan het uitdelen zijn: WAT? Mark Zuckerberg de man van het jaar? Maar dames en heren journalisten van Time toch.

Mark Zuckerberg is toch gewoon een remake van Randolph Hearst?!

Kijk nou hoe hij reageert op The Social Network. Dat doet toch erg denken aan de reactie van Hearst op Citizen Kane?

Hearst was ‘not amused’ met Citizen Kane en wist te voorkomen dat de film de eerste jaren na de première een wijde verspreiding kreeg. Hierdoor is de carrière van Welles – helaas, helaas, helaas – nooit echt van de grond gekomen. Hij heeft nog een paar bezienswaardige films en scènes gedraaid (A Touch of Evil, de (nep?)documentaire F is for fake, Het Proces, The Lady from Shanghai) – maar dat is het wel.

En Zuckerberg? Tijdens de productie van The Social Network liet hij weten dat hij gruwde van een film over zijn leven. En nu de film er eenmaal is, laat hij niet na te wijzen op dat er nooit een ‘Erica’-achtige vrouw in zijn leven is geweest, en dat het hele uitgangspunt van de film ‘dus’ niet deugt. Een veel mildere reactie, dus. (Noodgedwongen? Tegenwoordig kan een mediamagnaat de publieke opinie minder makkelijk bespelen dan een monopolist als Hearst). Maar – en daarin stemt de reactie van Zuckerberg overeen met die van Hearst – ook hij ziet een speelfilm als een documentaire, als een weergave van de werkelijkheid – een werkelijkheid die hem onwelgevallig is. De gedachte dat je een film als een kunstwerk kunt zien, met zijn eigen wetten lijkt niet bij hem op te komen.

Een tamelijk bekrompen zienswijze, die op een tamelijk bekrompen persoonlijkheid wijst. Niets mis mee, daar kun je ver mee komen in het (bedrijfs)leven. Maar om zo iemand nou tot man van het jaar te bestempelen? Een erg voorzichtige keuze. Neem liever een oorspronkelijker man, een man die in het afgelopen jaar meer heeft gedaan dan het zoveelste miljoen uit het zoveelste sociale netwerk heeft getrokken. Neem liever een man die niet alleen zijn stempel heeft gezet op internet maar ook op de wereld daarbuiten. Een man die de bestaande internationale verhoudingen heeft veranderd. Een man die zijn leven in de waagschaal heeft gesteld. Een controversiëler persoon. Een man wiens leven nog niet verfilmd is. Een ongrijpbare man, wiens leven vraagt om een film met een hoofdpersoon wiens motieven minder snoezig, minder conform de regels van de Hollywoodfilm zijn dan die van Citizen Kane en van Mark Zuckerberg uit The Social Network.

Deel:

Geef een reactie