De twee kwalen van de verdeelde staten van Europa (Over de komende Europese Parlementsverkiezingen)
Soms doe of laat je per ongeluk iets goeds, en kun je jezelf achteraf feliciteren met je visionaire gaven. Zo is het mij vergaan bij het roemruchte referendum op in 2005 over de Europese grondwet (of liever gezegd, zoals het officieel heette, ‘het voorstel voor het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa’). Ik heb toen niet gestemd, waarschijnlijk omdat ik mezelf er niet toe kon zetten naar de stembus te lopen. Mijn argument was evenwel dat ik niet wist waarom ik voor zou moeten stemmen. Hoon was mijn deel: tegen Europa stemmen, dat was iets voor SP’ers, rare christenen (aanhangers van de Christen Unie en SGP) en nog erger, randfiguren die op de LPF of Wilders stemmen. Niet iets voor hoogopgeleide en weldenkende mensen. Niet iets voor ons soort mensen, niet iets voor mijn soort mensen.
Toch hebben die niet-mijn-soort-mensen het destijds bepaald niet verkeerd gezien, dat zouden ook mijn soort mensen moeten toegeven (niet dat ze het doen). Vrijwel alles waar het Europese Parlement en andere Europese instituten voor staan ademt verdeeldheid – het ene land wil dit en het ander land dat. Of er spreekt juist een fanatieke pro-Europese drammerigheid uit, die in het geheel niet strookt met de Europasceptische houding van de burgers die zij vertegenwoordigen.
Twee tegengestelde kwalen dus: besluiteloosheid die voortkomt uit verdeeldheid en roekeloosheid die ten wijten is aan – ja, wat zal het zijn? – misplaatste superioriteit, onverschilligheid en minachting voor ‘de gewone man’- ja, dat zal het zijn, al vallen dat soort zaken moeilijk hard te maken. Een voorbeeld van die eerste kwaal: de aanpak van de economische crisis natuurlijk, die door het gesteggel van Europese politici bepaald minder voortvarend was dan die elders, zeker dan in de VS. Over een voorbeeld van die tweede Europese kwaal hoeven we ook niet lang na te denken: de invoering van de euro natuurlijk, over de hoofden van de burger heen, zonder acht te slaan op alle kritiek en bedenkingen, hoe redelijk ook. Fanatisme, en arrogantie van de macht van heb ik jou daar.
Van die twee kwalen vind ik de eerste het minst erg. Ja, ik zou ook liever leven in een Europa met minder bureaucratie, corruptie, verspilling en gedelibereer. Maar liever dat dan roekeloze besluiten die rampzalig kunnen uitpakken. laten we wel wezen, Europa (zeker Noord-Europa) is een heerlijk werelddeel, ik zou in elk geval nergens anders willen wonen. Politici die niet bij machte zijn om veranderingen door te voeren, kunnen weinig kwaad aanrichten. De kwaliteit van ons leven is zekerder dan wanneer we zijn overgeleverd aan een wilskrachtige politieke elite die Europa wel eens eensgezind hoog zullen opstoten in de vaart der volkeren en een ‘Verenigde Staten van Europa’ willen smeden.
En als ik me niet vergis, is de verdeeldheid onder Europese politici nu groter dan ooit. Het kan bijna niet anders of het fiasco van de invoering van de euro en de slappe bestrijding van de crisis heeft hun zelfvertrouwen een flinke knauw gegeven. Een stem voor Europa (maakt niet uit welke partij) is een stem voor die verdeeldheid: voor een generatie politici die hebben geleerd dat je besluiten er niet zomaar doorheen kunt jassen. Die weloverwogen te werk willen gaan, en die dus garant staan voor meer gewik en geweeg en gedelibereer. Dat soort politici staat er garant voor dat al het goede dat we in Europa hebben nog wel even zullen behouden.
Dus deze keer stem ik voor. Een voorzichtige stem voor de verdeelde staten van Europa.