De weg kwijt (Chronisch tijdgebrek)
In het kinderboek Momo en de tijdspaarders kunnen mensen de tijd die ze over hebben afstaan in ruil voor geld. Het resultaat is een gehaaste maatschappij, waarin mensen leven om te werken waar ze ooit werkten om te leven. Een gejaagd, eenzaam bestaan is de prijs die ze betalen voor een beetje extra welvaart. Er ontstaat een hyperactieve, ontzielde maatschappij, die doet denken aan … jawel, het huidige Nederland.
Want ook wij hebben tijd opgeofferd om te kunnen werken, en ook wij hebben het drukker gekregen dan vroeger. De verplichtingen (betaald werk, opleiding, zorgtaken) vergen per week drieënhalf uur meer dan in 1975 volgens de meest recente gegevens van het Sociaal en Cultureel Planbureau (op www.tijdbesteding.nl). Omgekeerd daalde de hoeveelheid vrije tijd ruim drie uur. De tijdsdruk concentreert zich bij mensen die met de combinatie van werk en zorg te maken hebben: in de leeftijdsgroep 20-64 jaar die, zoals dat heet, ‘in de spitsuur van het leven’ zitten, en dan het meest van al bij tweeverdienende ouders met de zorg voor jonge kinderen. Geld genoeg, maar een chronisch gebrek aan tijd.
Hoe hectischer ons leven is, hoe meer we behoefte hebben aan rust. Snelheid en vertraging: het zijn twee kanten van dezelfde medaille.
Wie het te druk heeft (of denkt dat hij het te druk heeft), kan twee dingen doen: proberen nog sneller te hollen of juist op de rem trappen. De eerste oplossing – efficiency bevorderen, meer doen in dezelfde tijd of hetzelfde doen in minder tijd – is de keuze van de Blackberry-bezitters en time managers onder ons.
Oplossing nummer twee, op de rem trappen, is moeilijker. Niet dat we ons ertegen verzetten ons leven te vereenvoudigen. Door het rustig aan te doen en de tijd te nemen voor zaken die belangrijk zijn, neemt de kwaliteit van het leven in de ogen van veel mensen toe op een manier die onbereikbaar is voor de efficiency-jager. Snel is inferieur, langzaam is hoogwaardig. Maar: welke activiteiten stoot je af en welke beperk je je toe? Wat doe je niet, en wat doe je goed (langzaam, intensief)? Hoe slagen we erin de tijd de baas te worden en het gewoon rustiger aan doen en meer aandacht besteden aan wezenlijke zaken in ons leven?
Wie niet weet wat hij met zijn leven aan moet, waaiert alle kanten op. Dát slokt onnutte tijd op. Dát geeft stress. Natuurlijk is het veel verstandiger eens te kijken wat prioriteit heeft in jouw leven, zodat je tenminste weet welke kant je op moet. Als je tijd wilt besparen, leef dan (zelf)bewust. Als je de tijd de baas wilt, wees dan heer en meester over je zelf. Een bezield leven ligt binnen bereik. Jij hoeft alleen maar de juiste keuze te maken.
Maar hoe je dat doet? Hoe hervinden we wat we zijn kwijt geraakt? Dat is nog niet zo eenvoudig aan te geven. Want wat zijn we eigenlijk kwijtgeraakt door ons jachtige leven? Ik zou het niet zo gauw kunnen aangeven. Ik zou tenminste niet zo gauw weten wat ik verloren ben en waar ik zou moeten zoeken. Meer dan een onbestemd gevoel heb ik niet, en het is waarschijnlijk zonde van m’n tijd me daar door te laten leiden.