Excommunicatie (Over het recht om te worden vergeten)
Voor ik het vergeet: even iets over een onderwerp waar we nog veel over zullen horen de komende jaren. Europees Commissaris Viviane Reding (Grondrechten) pleitte enige tijd geleden voor een ‘recht om te worden vergeten’. Ze wil dat wij het recht krijgen om zelf te bepalen welke persoonlijke informatie wordt opgeslagen in databanken, op sites en op sociale netwerken.
In het uiterste geval betekent dit dat zij ons een onopvallend, anoniem bestaan gunt. Anonimiteit die niet wordt veroorzaakt doordat de informatie die wij delen is ondergesneeuwd door nieuwere, boeiender of opvallender posts en tweets en likes en foto’s en films van anderen. Geen anonimiteit tegen onze zin, geen anonimiteit die wordt ervaren als excommunicatie (lees: ‘uitgestoten zijn’, maar ook: ‘geen communicatie meer’). Nee, deze anonimiteit zou juist het gevolg zijn van onze pogingen om géén aandacht te trekken. Geen anonimiteit als straf, maar als streven. Het recht om vergeten te worden, het recht om niet te hoeven communiceren.
Dat moeten wel heel bijzondere mensen zijn, die de vergetelheid zoeken waar zo veel anderen hun best doen om te worden onthouden. Mensen die geen contact met anderen nodig hebben, vermoed ik: omdat ze zo geslaagd zijn in het leven, of omdat ze om wat voor reden ook genoeg hebben aan zichzelf. Of juist mensen die vinden dat ze alles verkeerd hebben gedaan, die zich schamen, die de sporen van hun mislukte leven willen wissen. Misschien ook mensen die gewoon een nieuw begin willen maken en zich willen ontdoen van de ballast van het verleden? Of mensen die niets te melden hebben en ook niet (meer) willen doen alsof, die geen zin hebben om toneel te spelen en zich daarom terugtrekken van het podium?
Natuurlijk, zo’n vaart zal het wel niet lopen als het ‘recht om te worden vergeten’ inderdaad ingeburgerd raakt. Waarschijnlijk zullen niet veel mensen al hun digitale sporen wissen. Maar veel mensen zullen wel onflatteuze foto’s van zichzelf verwijderen, domme uitlatingen schrappen en het beeld dat er van hen bestaat op andere manieren proberen te retoucheren. Internet zal door al deze mensen die deels willen worden vergeten steeds minder informatie bieden over hoe mensen werkelijk zijn, en steeds meer over wat mensen naar buiten willen brengen. Internet wordt steeds meer een fantasiewereld, zou je kunnen zeggen.
Uiteraard weet iedereen dat, en nemen mensen alles wat ze op internet aantreffen met een korreltje zout. Of haken ze misschien zelfs helemaal af, waarmee de excommunicatie compleet is: zo dringen ze het recht om vergeten te worden op aan alle aandachtzoekers.