Gelijk hebben en gelijk krijgen (Over de Nederlander van het jaar)

Gelijk hebben en gelijk krijgen (Over de Nederlander van het jaar)

Politiek kun je definiëren als de kunst van het gelijk krijgen. En, om maar eens een open deur in te trappen, gelijk krijgen is iets heel anders dan gelijk hebben. Diplomatie, overredingskracht, blufpoker, bereidheid tot het compromis, koene onderhandelingsvaardigheden en wat al dies meer zij: zelfs de grootste gelijkhebber van de wereld heeft deze instrumenten nodig, anders krijgt hij geen weerklank.

En toch. Toch (en deze deur staat wat minder wijd open) is het belang van het ‘gelijk hebben’ veel groter dan door diplomaten, retorici, blufpokeraars etc. wordt gedacht. Idealisten lijken misschien onpraktisch, maar er is weinig zo praktisch als een ideaal. Ga maar na. Zonder ‘boodschap’ geen ‘verpakking’, want wat valt er te verpakken als er geen boodschap is? Diplomatie zonder een achterliggend politiek beleid is onmogelijk. Het vloekt allemaal met de wetten van de logica, het is zoiets als een almachtige god die een steen maakt die hij zelf niet kan optillen.

Uiteraard is een ‘standpunt’, een ‘ideaal’ of een ‘boodschap’ nog geen absoluut ‘gelijk’, maar je mag toch aannemen dat degene die het gelijk aan zijn zijde heeft ook de grootste aanhang zal krijgen, zeker op de lange termijn. Om een flauw voorbeeld te gebruiken: het is best mogelijk om mensen tijdelijk een rad voor ogen te draaien en ze te laten geloven dat de aarde eigenlijk een platte pannenkoek is, maar lang zul je daar niet mee weg komen.

Dit geldt (denk ik) ook in politiek: het redelijke, waarin iedereen zich eigenlijk toch wel zo’n beetje in kan vinden beklijft; het domme, het impulsieve, het modieuze verdwijnt. Je kunt zeggen wat je wilt van twintig eeuwen beschaving, maar slechts weinig mensen zullen de huidige samenleving willen inruimen voor eentje waar je van overheidswege tot voer voor de leeuwen werd veroordeeld als je je vrijheid van meningsuiting misbruikte. Er is progressie! De gelijkhebber krijgt hoe langer hoe meer gelijk!

Kortom: ‘standpunten’ en ‘idealen’ zijn van groot belang voor het politieke bedrijf en ‘gelijk hebben’ helemaal. Daarom is het ook zo verheugend dat er in Nederland de laatste jaren eindelijk weer eens politici zijn die duidelijk hun mening durven te verkondigen, ja zelfs verheven idealen durven na te streven – en dat na een lange tijd waarin de politiek in een impasse zat, het compromis omwille van het compromis tot het hoogste goed verheven leek en je de indruk kreeg dat het gezever over centen en procenten de plaats had ingenomen van de visionaire levensbeschouwingen van weleer.

Ayaan Hirsi Ali is zo’n politicus die handelt vanuit een ideaal, en alleen al daarom is ze een aanwinst voor de Nederlandse politiek. Toch is ze omstreden, en echt niet alleen bij moslims. “Zij wordt gekapitteld omdat zij zich niet schikt naar de mores van het poldermodel. Ze heeft meer de instelling van een dwarse columnist die het debat zoekt en de provocatie dan van een politicus die rekening houdt met de fractiediscipline en kool en geit spaart met het oog op de eigen loopbaan. Het ziet er dan ook naar uit dat ze het niet zo lang zal volhouden in de Tweede Kamer”, schreef Gerry van der List al bijna twee jaar geleden in Elsevier.

Ayaan Hirsi Ali: een gelijkhebber die waarschijnlijk geen gelijk krijgt. Dat is nog steeds het beeld dat van haar bestaat. Ten onrechte. Want ze bedient een enorm publiek. Ze spreekt zich uit over de moslims (een minderheid, hooguit 1 miljoen mensen in Nederland), maar ze richt zich niet tot hen. Ze richt zich over hun hoofden heen tot een meerderheid (de rest). En, laten we eerlijk zijn, zegt ze niet precies wat die meerderheid wil horen? Met het draagvlak voor haar idealen zit het wel goed.

Ja, dat doet ze toch eigenlijk erg handig allemaal. De titel ‘Nederlander van het jaar’ die zij van zowel De Volkskrant als van Elsevier kreeg toegekend is dan ook volledig op z’n plaats.

Deel:

Geef een reactie