Gen-iale eugenetica (Over de afscheidsrede van Rolf Hoekstra)
Een nagekomen bericht uit het Darwinjaar, lijkt het wel, dat artikel in Het Parool van afgelopen woensdag over de afscheidsrede van hoogleraar erfelijkheidsleer Rolf Hoekstra, ‘Darwin voorbij’. Hierin waarschuwt hij dat medische ingrepen kunnen leiden tot genetische achteruitgang van de menselijke soort. Immers: “Doordat het principe van natuurlijke selectie wordt uitgeschakeld, kunnen op den duur zo veel genetische defecten en gezondheidsproblemen bij de mens optreden dat medische hulp onmogelijk of onbetaalbaar wordt.”
Als iemand medische hulp nodig heeft vanwege externe omstandigheden, dan is dat zonder gevaar voor de menselijke soort. Maar als het gaat om een aangeboren gebrek, dan zetten we de evolutie een hak door de patiënt te behandelen. Een gebroken been – dat is evolutionair neutraal. Opereren dus. Botkanker is daarentegen een foutje van de natuur. Hoe minder nakomelingen zo’n eh.. botkankerlijder heeft, hoe beter dat evolutionair gezien is. Laat die man doodgaan en de kanker sterft na een paar generaties ook uit. Medisch ingrijpen, voor zover bedoeld om zijn leven te rekken, draagt er daartegen toe bij dat de kanker tot in lengte van dagen voortwoekert. “De natuur werkt zelf mutaties weg die de soort bedreigen. Dat proces zijn we aan het dwarsbomen”, aldus Hoekstra.
Hoekstra wringt zich in allerlei bochten om niet al te vergaande conclusies te trekken. Het probleem is ‘niet urgent’, bezweert hij. “We hebben tijd genoeg om een oplossing te vinden.” Maar wat voor ‘oplossing’ dan? Genetische afwijkingen niet behandelen? (Botkanker? Dat opereren we niet. Jammer voor u, we kunnen er wat aan doen, maar dat gaat op den duur tegen de menselijke soort werken). Of, een fractie menselijker: wel behandelen, maar voorkomen dat iemand met een genetisch defect zich kan voortplanten? (Botkanker? Daar is de operatiekamer. De ‘sterilisatiekamer’ is daarnaast, die moet u ook even bezoeken).
Het zijn allemaal ‘oplossingen’ die – ondanks de Darwinistische inspiratie – rieken naar het aloude dogma van de voorbeschikking, zoals we dat bij mensen van gereformeerden huize nog wel eens tegenkomen (Hoekstra is verbonden aan de Wageningse Universiteit, misschien niet helemaal toevallig). ‘Waarom onze kinderen inenten? Hun lot is in Zijn handen: Hij beslist of ze blijven leven of sterven. Wij hebben ons daar bij neer te leggen. Het is niet aan ons om in te grijpen in Zijn schepping.’ – of woorden van dergelijke strekking. Anders geformuleerd: Hoekstra vraagt zich af of het wel zo’n goed idee is de auto te pakken, aangezien dat er op termijn toe kan leiden dat ons loopvermogen wordt aangetast. De christenfundamentalist stelt dat als God gewild had dat we zouden rijden, hij ons wel wielen hadden gegeven.
De Darwinist en de christenfundamentalist: allebei zijn ze bang om in te grijpen in de schepping. Terwijl er wellicht een structurele oplossing is voor het probleem dat Hoekstra schetst. Als je mensen niet wilt genezen, kun je voorkomen dat ze ziek worden: door de kwade genen helemaal uit te bannen. Genetische manipulatie, met andere woorden. Noem het wat je wilt: Gods fouten herstellen of de evolutie een handje helpen – het is de meest humane manier om mensen te van hun ziekten te verlossen zonder de mensheid te bedreigen. Gen-iaal idee, wat mij betreft.