Gevallen en gestegen helden (Over Pete Townshend)
“My heroes fell, when I found out that they were men”, zingt Bob Dylan ergens (of woorden van soortgelijke strekking). Maar vaak is het juist andersom: hoe menselijker, hoe groter de held lijkt te worden. Hoe meer coke de grote voetballer Diego Maradona snoof, hoe erger hij zich misdroeg buiten het veld, hoe slechter hij daarbinnen speelde, hoe meer roem en aanzien hij vergaarde. Menselijk is heldhaftig. Wie feilbaar is, wekt sympathie op.
Dit geldt niet alleen voor een tragische held als Maradona, maar ook voor mensen die er goed in slagen hun voorbeeldfunctie te vervullen. Politici hebben dit goed begrepen, en doen hun best zich als mens (met alle gebreken van dien) te presenteren. De een laat zich filmen in een huiselijke omgeving, omringd door partner en kinderen of loopt te koop met een ongevaarlijke hobby (saxofoon spelen, het liefst een beetje knullig). Een ander draaft op in onschuldige televisieprogramma’s waar hij alle kans heeft zichzelf neer te zetten als een goede peer.
Er is wel een verschil tussen het lichtende voorbeeld en de tragische held. Wie een vertederend ‘rolmodel’ wil zijn, mag het niet te bont maken. Slecht saxofoon spelen is voor een president van de VS een gouden vondst, je vergrijpen aan een stagiaire is publicitair gezien minder slim. Held type 2 kan daarentegen alle trossen loslaten. Buitenechtelijke verhoudingen? Wat een man!, denkt het publiek. Aan de coke? Altijd al geweten dat het een gevoelig type was! Banden met de mafia? Een kwaliteitskeurmerk: de mafia laat zich alleen met de groten der aarde in!
Deze gedachten schoten deze week door me heen, toen ik vernam dat een van mijn helden in opspraak is gekomen: niemand minder dan Pete Townshend, guitarist van The Who en schrijver van onovertroffen nummers als My Generation en Substitute. Hij wordt ervan verdacht kinderpornografie via internet te hebben gekocht. Of liever gezegd: hij heeft kinderpornografie gekocht, al is het dan naar eigen zeggen alleen als ‘studiemateriaal’ voor een boek dat hij schrijft over zijn jeugd en hoe hij zelf vroeger is misbruikt.
In welke categorie helden valt Townshend? Er bestaat een beeld van hem als een survivor à la The Rolling Stones (type 1), die hun wilde jaren ver achter zich hebben gelaten en alleen op het podium nog wel eens willen beesten. Ik heb daar nooit zo in geloofd. Daarvoor bevat het werk van Townshend te veel ongepolijste agressie en zelfhaat (je hoort het in zijn nummers, je hoort het in zijn gitaarspel, je ziet het als hij optreedt). En met het bericht dat hij is afgedaald in de wereld van de kinderpornografie, weet ik het zeker: deze grote artiest lijdt nog altijd aan het leven. Type 2, dus, en mijn waardering voor hem is de afgelopen week alleen maar toegenomen.