Het geheim van Berlijn (Lessen voor Amsterdam)
Je zou het niet zeggen als je op een winderige, koude wintermiddag door de stad ijsbeert, maar Berlijn schijnt toch echt de hipste stad van Europa te zijn. Het is ‘de uitgaansstad van Europa’, weet de Wikipedia, ‘bekend vanwege het hoog-ontwikkelde culturele leven (festivals, nachtleven, musea, kunsttentoonstellingen enz.) en de liberale levensstijl, moderne Zeitgeist en de lage kosten.’ Berlijn is kortom wat Amsterdam wil zijn. Wat kunnen wij van Berlijn leren?
1. Zelden zo’n lelijke stad als Berlijn gezien. Vrijwel niets heeft de Tweede Wereldoorlog overleefd. Wat niet in brand is gestoken door de nazi’s, is wel gebombardeerd door de geallieerden of verwaarloosd door de communisten (van de synagoge hebben ze zelfs in 1958 nog de koepel tot ontploffen gebracht omdat deze anders zou kunnen instorten). Deze lelijkheid – eindeloze straten met treurige betonnen gebouwen – is kennelijk enorm aantrekkelijk. Amsterdam is te mooi, mogen we concluderen. Misschien moeten we de aanleg van de Noord-Zuidlijn nog langer rekken? Wat monumenten tegen de vlakte gooien?
2. Zelden zo’n arme stad als Berlijn gezien. Al jaren hoor je dat de stad eigenlijk failliet is. De schuld bedraagt rond de 50 miljard euro, zo’n 15.000 euro per inwoner. Er heerst een ‘budgettaire noodtoestand’, met drastische bezuinigingen. Ook dit is kennelijk enorm aantrekkelijk. Amsterdam (met een schuld van 10.000 euro per inwoner vaandeldrager in Nederland) moet de schulden dus wellicht wat hoger laten oplopen of juist bezuinigen – of allebei, wat volgens mij ook gebeurt.
3. Zelden zo’n ontoegankelijke stad als Berlijn gezien. Veel locaties zijn aan de buitenkant niet of nauwelijks te herkennen als uitgaansgelegenheid. “Een voordeel volgens velen”, zegt de Wikipedia: “Je treft juist in deze gelegenheden de autochtone Berlijner en minder toeristen. Ook zijn sommige clubs ‘mobiel’, in die zin dat ze regelmatig van locaties wisselen. Zoals altijd geldt hier nog meer dat wat vandaag ‘in’ is, morgen ‘uit’ kan zijn.”
Kortom: maak het de bezoeker zo moeilijk mogelijk zijn weg in je stad te vinden, en je hebt goud in handen. Amsterdam: weg met de VVV, weg met de tourist guides, weg met de Engelse tekst bij de kaartautomaten. Stoot de mensen af en je trekt ze aan.
4. Zelden voor weinig geld zo goed gegeten en zelden zo prettig bediend als in de Berlijnse restaurants. Dat van die lage kosten (zie citaat boven) klopt. Maar of lage kosten een trekker zijn? Niet voor de oudere toerist, vermoed ik, voor wie prijs nogal eens een kwaliteitsindicator is. Maar voor jongeren waarschijnlijk wel – die trek je wel met budgetaanbiedingen en prijsdoorbraken. En, Amsterdam, onthoud: wie de jeugd heeft, heeft het heden.