Het nieuwe ondernemen? (Winst versus continuïteit)

Het nieuwe ondernemen? (Winst versus continuïteit)

Bij een recente ‘rerun’ van een aflevering van de serie Dallas bedacht ik me dat je een bedrijf kunt zien als een machine om geld met geld te verdienen, dat dit beeld niet klopt, maar dat ik eigenlijk geen beter beeld zou weten.

Eerst het beeld van een bedrijf als ‘money making machine’. Je investeert een euro, er komen vijf euro uit, die investeer je weer en dat levert 25 euro op. Zoals de familie Ewing in Dallas naar olie boort, met het geld dat ze verdienen aan de verkoop van de gewonnen olie weer naar nieuwe olie op zoek gaan en als ze die vinden weer verkopen. Een kringloop van steeds groter wordende cirkels, waar de winstgedreven ondernemer zich steeds beter bij gaat voelen.

Het valt nog niet mee die cirkels steeds groter te laten worden. Dat komt o.a. doordat allerlei ‘externe effecten’ zijn er niet in meegerekend, en de ondernemer een verkeerde signalen krijgt. Zoals elektriciteit uit olie veel goedkoper lijkt dan zonne-energie of windenergie omdat de schade die aan het milieu wordt toegebracht niet wordt meegeteld, zo staan in de jaarrekening van een bedrijf allerlei ‘externe effecten’ niet vermeld. Wél de omzet, winst en de achterliggende productie en verkoopcijfers – kortom financiële gegevens. Maar niet de schade aan het milieu, de schade aan de eigen reputatie als het bedrijf z’n klanten afbekt, een marketinguitglijer maakt, kinderarbeid inzet etc.

Doordat die effecten niet worden meegeteld, kan een onderneming moeilijk bijsturen. Soms is het effect ook nihil en dan hoef je ook niet bij te sturen – als je een natuurgebied verwoest waar niemand om maalt, kun je best blijven doorgaan het milieu te beschadigen. Maar soms is er wel degelijk effect, en wordt de winstgevendheid. Op termijn komen deze onzichtbare effecten wél tot uitdrukking in de financiële rapportage, maar dan is de winstgevendheid vaak al aangetast. Soms zelfs zo dat een bedrijf helemaal geen rondjes meer kan draaien.

Om calamiteiten te voorkomen zou een bedrijf dus die externe effecten moeten laten meewegen. Het zou zich in elk geval niet moeten blindstaren op die onbetrouwbare financiële informatie en zich minder moeten richten op omzet, winst etc. De winstgedreven ondernemer moet dus niet zo sterk naar winst streven – paradoxaal genoeg, juist om de financiële kringloop te kunnen voortzetten en die omzet en winst tot in lengte van dagen voort te kunnen zetten.

Maar wat zou dan als belangrijkste richtsnoer kunnen fungeren, als ondernemen ‘niet bij geld alleen’ moet plaatsvinden? Ik sprak laatst een directeur van een groot, eeuwenoud familiebedrijf, dat van generatie op generatie wordt overgedragen. Niet winst maar ‘continuïteit’ is de voornaamste doelstelling. Een mooi streven, volgens hem, ook omdat een onderneming die naar continuïteit streeft zorgvuldig omgaat met werknemers, omwonenden, het milieu, de politiek – partijen waar het bedrijf voor z’n voortbestaan tenslotte afhankelijk is, waar het z’n ‘license to operate aan dankt’. En winst maakt het bedrijf ook, maar dan als middel om voort te bestaan, en geen winst ten koste van anderen.

Continuïteit als alternatief voor winst? Het zou kunnen, maar is het zo’n aantrekkelijk vooruitzicht? Is het echt zo erg als een onderneming, hoe verantwoord en sympathiek ook, verdwijnt? Dallas is ook al jaren van de buis, en heeft iemand het ook maar een moment gemist?

Deel:

Geef een reactie