Het recept van doctor Piketty

Het recept van doctor Piketty

Oorzaakbestrijding, kun je het mischien noemen. Het omgekeerde van symptoombestrijding in elk geval: onze neiging om wanneer we problemen willen oplossen eerst naar de oorzaken zoeken. Bent u ziek? Laat de arts dan een diagnose stellen, en wie weet, kan hij een medicijn voorschrijven. En zo het kwaad met wortel en tak uitroeien, door de oorzaak te lijf te gaan. Zit wat in, natuurlijk.

Alleen wie zegt dat zo’n diagnose altijd nodig is? Een vuur kun je toch ook blussen zonder precies te weten wie het heeft aangestoken en ‘iemand die een giftige pijl in zijn borst heeft bewijst je een grotere dienst door die pijl eruit te trekken dan door een tegengif te zoeken’, zoals de boeddha zegt (of woorden van dergelijke strekking). Misschien kan een verkeerde diagnose wel tot een goede oplossing leiden, of een goede diagnose tot een hele slechte oplossing. Het verband tussen de twee is in elk geval niet eenduidig. Neem nou de veelbesproken economische analyse van Thomas Piketty over toenemende vermogensongelijkheid.

Piketty gaat ervan uit dat het rendement op vermogen in de Westerse wereld sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw groter is dan loon uit arbeid, waardoor de vermogensongelijkheid tussen rijk en arm kan toenemen. Ook als de economie groeit, blijkt dit het geval: het rendement op vermogen is groter dan groeivoet, oftewel r > g.

Is dat erg? Zeker. Niet alleen is het oneerlijk dat rentenieren aantrekkelijker is dan je in het zweet werken. Het leidt ertoe dat er een geldelite onstaat (de gevreesde 1 procent, zoals de Occupy-beweging de ultrarijken noemde), wat de democratie makkelijk kan ontwrichten en de sociale samenhang in de maatschappij ondermijnen. Het is bovendien schadelijk voor de economische groei: die loopt terug als de rijken steeds rijker worden en de armen steeds armer – een zichzelf versterkende ontwikkeling, overigens, aangezien in tijden van lage economische groei arbeid weinig in trek is.

Maar geen nood, zegt Piketty, voer een vermogensbelasting in – in Nederland van 0% tot €1 miljoen vermogen, van 1% tussen € 1 en € 2 miljoen en 2% voor alles daarboven. De belasting op inkomen uit arbeid zou dan kunnen worden verlaagd, zonder dat de totale belastingkomsten teruglopen.

De centrale stelling van Piketty dat r > g lijkt iedereen die er ook maar enig verstand van heeft te onderschrijven – er zijn nauwelijks argumenten tegen ingebracht, en voorzover er kritiek was (o.a. van The Financial Times), kon Piketty deze makkelijk weerleggen en aannemelijk maken dat toenemende vermogensongelijkheid al eeuwenlang de regel is, ook nu weer.

Minder sterk zijn Piketty’s bezwaren tegen de toenemende vermogensongelijkheid. Wat kan het iemand schelen dat hij ten opzichte van andere mensen steeds armer wordt, m.a.w. dat zijn achterstand relatief gezien toeneemt? Zolang hij er absoluut gezien maar niet op achteruit gaat, althans niet al te veel – zolang hij maar een behoorlijk inkomen heeft. Is de levensstandaard soms niet gestaag gestegen in de afgelopen decennia? En al wordt iemand niet of nauwelijks rijker, het gaat er toch om dat hij gelukkig is? En het welzijn van mensen in de wereld gaat er sinds 1970 alleen maar op vooruit, volgens het onlangs verschenen economisch-historische rapport How was life? – Global well-being since 1820. Trouwens, hoe hard is het argument dat toenemende vermogensongelijkheid de economische groei in de weg staat? Wordt de afvlakkende economische groei in het Westen niet eerder veroorzaakt door de concurrentie uit lagelonenlanden? En is dát niet de belangrijkste oorzaak dat arbeid hier steeds minder loont? Etc. Etc.

En dan het medicijn dat doctor Piketty na zijn diagnose voorschrijft: belast de hoge vermogens en inkomens zwaarder en verlaag de loonbelasting. Tja. Dat eerste zal even slikken zijn voor de rijksten onder ons. Maar als je hiermee ruimte schept om de loonbelasting te verlagen, en arbeid aantrekkelijker te maken, lijkt het me best een goed idee. Misschien niet eens om de toenemende vermogensongelijkheid tegen te gaan, als wel om de concurrentie met die gevreesde lagelonenlanden beter aan te kunnen. Wat je ook van de diagnose van Piketty mag denken, zijn geneesmiddel bevat op z’n minst enkele werkzame bestanddelen.

Deel:

2 reacties op “Het recept van doctor Piketty

  1. Ook Willem Vermeend keerde zich tegen het standpunt van Piketty, niet in de laatste plaats omdat een dergelijke rijken-belasting relatief weinig opbrengt en omdat de rijken bij machte zijn geld weg te sluizen of ontzichtbaar te maken. Om dit te controleren en op te sporen, kost bijna net zoveel als dat een belasting oplevert.

  2. Inderdaad, arbeid flink belasten is makkelijker. Maar toch. Piketty geeft volgens mij wel voorbeelden van landen die eenzijdig de vermogens(winst)belasting hebben verhoogd, waaronder Engeland.

Laat een antwoord achter aan Jan Bletz Reactie annuleren