Het werkelijke probleem van de Belastingdienst
Iedereen is gehouden aan de wet, maar helaas is de inhoud van de wet niet aan iedereen bekend. Iedereen wordt geacht de wet te kennen, maar de wet is zo ingewikkeld dat ze voor maar al te veel mensen onkenbaar is. De ‘lex’ is niet zozeer ‘dura’ als wel duister. Dit geldt helemaal voor het samenraapsel wetten, bepalingen en regels waaruit het Nederlandse belastingstelsel is opgetrokken.
Wie naar de systematiek zoekt in het wankele Nederlandse fiscaal juridische bouwwerk, komt bedrogen uit. Zo er ergens al een leidende gedachte is (zoals het ‘de sterkste schouders zullen de zwaarste lasten dragen’), dan is deze geheid in tegenspraak met het gewoonterecht, opportunisme en door partijpolitieke belangen ingegeven maatregelen (door de hypotheekrenteaftrek worden de toch al vermogende bezitters van een eigen huis bevoordeeld, maar er schijnt niet aan te tornen te zijn). De ene categorie, schijf en tarief is nog willekeuriger dan de andere. Niet zo gek dat de computers van de belastingdienst dolgedraaid zijn: tegen zo veel wanorde valt niet op te automatiseren.
Ik kan me vergissen, maar ik geloof niet dat er veel mensen zijn die graag belasting betalen. Niet omdat ze egoïstisch zijn (waarom geven diezelfde mensen dan zo graag aan goede doelen?), maar omdat de wet zo ondoorgrondelijk, grillig en onvoorspelbaar is, met regels die worden ontkracht door mitsen en maren, door uitzonderingen en uitzonderingen op uitzonderingen.
Onbegrijpelijkheid roept tegenzin op: Waarom moeten wij dokken? Waartoe? Met welk recht doen ze ons dit aan? De belastingdienst wordt al gauw gezien als een soort struikrover die het op ons zuurverdiende geld heeft gemunt. En zoals we ons tegen roof en diefstal kunnen wapenen, zo kunnen we ook proberen te voorkomen dat de fiscus ons besteelt. Sterker nog, belastingontduiking is in de ogen van veel mensen ‘een moreel recht’ en ‘belastingontwijking een plicht’, in de woorden van Toine Manders, directeur van het Haagse Juristen College in een lezenswaardig artikel in Het Financieele Dagblad: “De staat maakt zich schuldig aan roof door ons te dwingen de helft van wat we verdienen af te staan.”
Het belangrijkste argument van overtuigde belastingontduikers/-ontwijkers is economisch van aard: welvaart valt of staat met de vrijheid: vrijheid voor bedrijven om te concurreren, vrijheid van mensen om te genieten van de vruchten van hun arbeid. Beperk die vrijheid en de welvaart neemt af. Dat is wat de staat doet door parasitair belasting te heffen.
Het gekke is dat de Belastingdienst zelf weinig onderneemt om dit beeld tegen te gaan. “Leuker kunnen we het niet maken… “, geeft de Belastingdienst toe. Lees: belasting is vervelend, maar het moet nu eenmaal, vraag me ook niet waarom. Terwijl ze ook zou kunnen zeggen dat ze het geld nuttig aanwendt, om wegen aan te leggen, ons onderwijs te verbeteren en de dijken op te hogen. Wees trots op de belastingdienst, de hovenier van onze samenleving. Maar de Belastingdienst wil het zichzelf kennelijk niet makkelijker maken.