Lessen in zelfstandigheid (Over het nieuwe rijexamen)

Lessen in zelfstandigheid (Over het nieuwe rijexamen)

Het rijexamen wordt vernieuwd, vooral in de hoop dat beginnende automobilisten ‘zelfstandiger’ zullen gaan rijden. ‘Zelfstandigheid’ is nu ook al het streven (ik heb twee keer rijexamen gedaan, en beide examinatoren zeiden vooral op ‘zelfstandigheid’ te letten), maar kennelijk voldoet het examen niet. Ook de rijlessen krijgen een andere opzet. Terecht.

Bij de huidige rijlessen lijkt de achterliggende gedachte dat de leerling zo veel mogelijk ervaring moet opdoen. Oefening baart kunst, al doende leert men, kwantiteit slaat vroeg of laat over in kwaliteit.

Fout gedacht, denk ik. Want zo leid je iemand niet op tot zelfstandigheid. Oefening baart geen kunst, oefening baart routine. Ervaring is goed om je allerlei technische vaardigheden meester te maken, zodat schakelen, richting aangeven en om je heen kijken een automatisme worden. Maar rijtechniek is nog geen rijinzicht; iemand die weet hóe hij iets moet doen, weet nog niet wát hij moet doen. Een goede techniek is misschien een voorwaarde om goed te kunnen rijden. Wie de techniek meester is, weet welke mogelijkheden tot zijn beschikking staan: hij weet hoe zijn auto reageert op zijn handelingen. En hij heeft een zekere rust om beslissingen te nemen. Maar zelfstandig denken en handelen is iets anders dan technische vaardigheid.

Misschien is het de bedoeling dat de rijinstructeur die zelfstandigheid bijbrengt. Ik heb niet de indruk dat dit nu gebeurt. In mijn geval niet tenminste. Mijn rijinstructeur beperkte zich ertoe mij te wijzen op mijn fouten. Kennelijk vanuit de veronderstelling dat wat de leerling goed doet minder belangrijk is dan wat hij fout doet. Van je fouten leer je, van wat je goed doet niet. Wijs hem terecht en geleidelijk aan zal de leerling minder fouten maken, en ‘dus’ goed gaan rijden. Gangbare, maar aanvechtbare gedachten. Zelfstandigheid heb ik in elk geval niet van mijn instructeur geleerd. Te meer niet daar zij de neiging had elke fout af te straffen voordat ik deze goed en wel had gemaakt. Wanneer ik niet snel genoeg koppelde, afsloeg of op de rem trapte, werd ik meteen terechtgewezen. Met als gevolg dat ik nogal eens wegdutte, in de wetenschap dat zij toch wel zou ingrijpen als ik fout maakte. Het was een training in gehoorzaamheid, niet in zelfstandigheid.

Dat kan dus beter. Maar hoe het dan wel moet? Ik zou het eerlijk gezegd niet weten. Ik ben zeer benieuwd hoe het rijexamen en de rijlessen nieuwe stijl eruit gaan zien.

Ik zal het helaas niet meer meemaken. Drie weken voordat ik voor de tweede keer op moest, kreeg mijn instructrice een keelinfectie, waardoor ze mij niet meer kon terechtwijzen, en zij noodgedwongen de teugels moest laten vieren. Ik hobbelde de stad door. Tot ik een bejaarde vrouw die voor de auto dook wist te ontwijken (stuur naar links, en meteen naar rechts, om in een sierlijke boog om haar heen te glijden, en dat in een fractie van een seconde). Welbeschouwd een hele foute manoeuvre – volgens de regels had ik eerst in mijn achteruitkijkspiegel, zijspiegel en dode hoek moeten kijken én had ik moeten aangeven dat ik de andere weghelft op wilde – maar wat een goede fout was dat. Die dag wist ik zeker dat ik het in me heb: ooit zal ik zelfstandig kunnen autorijden.

Deel:

Geef een reactie