Lichaam en geest (De geschiedenis van de plastische chirurgie in vogelvlucht)
“Het is bijna niet meer voor te stellen, maar aan het begin van deze eeuw was het in brede kring taboe om je uiterlijk te laten verfraaien door plastische chirurgie. Helemaal omstreden waren de – toen nog zeer primitieve – technieken om meer te lijken op een filmster of ander idool. Ouderen onder ons zullen zich misschien wel de ophef herinneren die twee jongens veroorzaakten toen ze zich lieten omtoveren tot Brad Pitt-lookalikes (of wat daarvoor moest doorgaan).
Aanvankelijk beschikten alleen de rijken over de mogelijkheid om zich de billen van Kylie Minogue en de borsten van Madonna aan te meten. Maar de plastische chirurgie raakte verder ingeburgerd. Tegelijkertijd ontwikkelde de kennis zich van hoe het menselijke lichaam kan worden bijgeschaafd en gekneed. De prijzen daalden navenant, in een ongekend hoog tempo. Een voorbeeld: een eenvoudige ‘nose job’ kostte aan het begin van de eeuw al gauw 2000 euro (rond de 80.000 dolleuro), het duizendvoudige van tegenwoordig! Het duurde niet lang meer of elk mens kon zich elk gewenst uiterlijk aanmeten, tegen voor iedereen betaalbare prijzen.
Hierdoor verdween de exclusiviteit van een mooi uiterlijk. Schoonheid was niet langer schaars. Begrijpelijkerwijs trad eenzelfde verzadigingseffect op als in de landen waar de pornografie geheel wordt vrijgegeven. Zo lang iets verboden is of voorbehouden is aan een elite, willen anderen er ook aan. Maar zodra zij krijgen waar ze al die tijd van hebben gedroomd, verflauwt hun belangstelling: geef iemand wat hij wil en hij wil het niet meer. Steeds minder mensen hadden uiterlijke perfectie als ideaal. In hun streven zich te onderscheiden, zetten sommigen zich zelfs af tegen gangbare schoonheidsidealen. Een beweging die nog wel eens wordt geassocieerd met de acteur Johnny Depp, en die nog steeds voortleeft. Ik heb zelf gisteren met een rot gebit en vette haren rondgelopen, om mijn recalcitrante stemming te omlijsten!
De plastische chirurgie – die aanvankelijk sterk bijdroeg aan de verheerlijking van uiterlijke schoonheid – heeft ertoe bijgedragen dat het uiterlijk een ‘commodity’ is geworden. Een nieuw lichaam is zoiets als een nieuw overhemd geworden. Al naar gelang de omstandigheden passen wij het aan; wij zien er zo uit dat wij het beste tot ons recht komen.
Daarom heb ik vandaag ook grijs haar en een onverzorgde baard; daarom heb ik een nep-bril op en heb ik een slobbertrui om mijn smalle schouders aangetrokken – allemaal om mij de professorale ‘look’ te geven die het beste bij mijn wetenschappelijke boodschap past. Ik geef toe, ik had er misschien wat meer van kunnen maken. Maar echt noodzakelijk vond ik het niet, want zoals iedere menselijke kameleon weet ik dat het uiterlijk minder belangrijk is dan het innerlijk.”