Lijstebrij (Over de Top 2000)

Lijstebrij (Over de Top 2000)

Voor het eerst in jaren weer eens intensief naar de Top 2000 op Radio 2 geluisterd, en het was een onverwacht boeiende ervaring. Er wordt wel eens gezegd dat elk jaar dezelfde nummers in de Top 2000 staan, maar dan in een iets andere volgorde. Dat is niet zo, al moet worden gezegd dat veel nummers een lange levensduur hebben. Van de huidige 2000 nummers staan er 885 sinds de eerste uitzending in 1999 in. Met andere woorden: elk jaar worden rond de 100 nummers – 1 op de 20 – vervangen. Wie jaar in, jaar uit luistert, zal de veranderingen misschien niet opmerken. Maar wie om de paar jaar inschakelt, weet niet wat hij hoort. In dit tempo is de oorspronkelijke Top 2000 uit 1999 over tien jaar helemaal vervangen.

Het is helaas gissen welke genres zich in de loop van de tijd in de Top 2000 zijn opgekomen of juist op de achtergrond zijn geraakt. Mijn indruk is echter dat het Nederlandstalige repertoire een opmars heeft gemaakt, vooral ten koste van Amerikaanse muziek, vooral die uit de jaren dertig – zestig.

De koning van de country Hank Williams ontbreekt in elk geval, The Supremes zijn in geen velden of wegen te bekennen, nummers als White Christmas (toch de bestverkochte single aller tijden) van muziek-pionier Bing Crosby lijken plaats te hebben gemaakt voor de levensliederen van Jan Smit, Nick en Simon en aanverwante zangers. Terecht wordt nogal eens opgemerkt dat negers niet erg populair zijn. Een proto-soulnummer als What’d I say van Ray Charles is kennelijk niet geliefd bij de Top 2000-stemmer. De grotestadsmuziek van Curtis Mayfield (People get ready, Move on up) evenmin. Vrijwel alles wat riekt naar (zwarte) rythm & blues of rock ‘n’ roll lijkt verdacht (Waar is Screamin’ Jay Hawkins? En Little Richard? The Isley Brothers?). En – zo redeneert de Top 2000-stemmer klaarblijkelijk – waarom dansen op disco-stampers als Celebration (Kool & The Gang of op de vroege rap van Rapper’s Delight en van Grandmaster Flash als je ook mee kunt klappen met Guus Meeuwis of -hossen op de Bloasmuziek van Gé Reinders? Sly Stone? Miles Davis? Rick James? Nooit van gehoord!

Niet dat de Top 2000-stemmer racistisch is. Typisch blanke muziek als de folk- en protestmuziek van Woody Guthrie en Pete Seeger komt er bij hem niet in, Nick Drake had wat hem betreft net zo goed zelfmoord kunnen plegen zonder ons eerst lastig te vallen met composities als River Man en Fruit Tree. Spraakmakende nummers als Je t’aime – moi non plus (Jane Birkin en Serge Gainsbourgh), Pop Musik (M), Oops I did it again (Britney Spears) en My name is.. (Eminem) zijn aan hem niet besteed. En waarom, zo lijkt hij te denken, zou je stemmen op Walk on by van Burt Bacharach en Dionne Warwick als Warwick Avenue van Duffy ook kandidaat staat? Waarom een oud origineel als je ook een modern aftreksel hebt? Waarom luisteren naar artiesten uit Memphis, Chicago of Nashville als Volendam het muzikale epicentrum van de wereld is? Liever paling dan gumbo of jambalaya, nietwaar?!

Er wordt wel beweerd dat de Top 2000 vooral de smaak van veertigers en vijftigers weerspiegelt, en dat daarom de jaren zeventig zwaar oververtegenwoordigd zijn. Inderdaad zijn in de huidige lijst niet minder dan 642 hits afkomstig uit dat decennium. Slechts 374 komen uit de jaren zestig – voor de veertigers en vijftigers dus ‘van voor hun tijd’, slechts 457 uit de jaren tachtig – ‘van na hun tijd’. Bovendien stamt van de 885 nummers die sinds het prille begin van de Top 2000 een notering hebben bijna de helft (355) uit de jaren zeventig (en 222 uit de jaren zestig en 231 uit de jaren tachtig). Het topjaar is 1969 (met 73 nummers genoteerd in de huidige top 2000), maar dat is een uitschieter. De Top 2000 heeft verdacht veel weg van een opgerekte editie van het in de jaren zeventig zo populaire AVRO’s Top Pop.

Toch zou het me niet verbazen als de jaren zeventig over enkele jaren hun koppositie kwijtraken aan de jaren tachtig of negentig. Dit vermoeden rijst tenminste als je kijkt wat de gemiddelde positie is die een decennium inneemt. Dit kan door elk van de 885 nummers uit de harde kern van de Top 2000 punten te geven (1e plaats in een jaar is 1 punt, 2e plaats is 2 punten etc.) en die te delen op het aantal nummers uit dat decennium. Ik weet niet zeker of dit statistisch gezien wel helemaal zuiver is, maar er komen zo wel duidelijk twee trends naar voren: 1. Hoe ouder een nummer of een decennium is, hoe meer punten – lees: hoe minder stemmen – het in de loop van de tijd krijgt en 2. Hoe langer een nummer of decennium genoteerd staat, hoe verder het wegzakt in de Top 2000.

Alles van voor de jaren zestig telt zodoende nauwelijks nog mee; een nummer als We’ll meet again van Vera Lynn (1939) stond in 1999 nog op 554, maar dreigt uit de lijst te verdwijnen nu het op een magere 1250e plaats staat. De 222 huidige topnummers uit jaren zestig waren in de eerste Top 2000 al matig populair (909 punten) en die populariteit is in de loop van de tijd alleen maar afgenomen (tot 1755 punten). Ook de jaren zeventig verliezen terrein: van 847 punten naar 1823. Hetzelfde geldt voor de jaren tachtig of negentig, die plaats hebben moeten inruimen voor de jaren nul. Het is alleen nog even afwachten of de populariteit van de jaren tachtig en negentig sneller zal dalen dan die van de jaren zeventig.

Over tien jaar maar weer eens luisteren of we een lijst hebben zonder The Beatles en The Rolling Stones (de huidige nummers 1 en 2, gemeten naar aantal noteringen in de Top 2000, maar allebei het slachtoffer van een dalende populariteit). Ondenkbaar? Toch niet, gezien het geringe historische besef van de modale Top 2000-stemmer. Ik zou het wel jammer vinden, want ik houd nu eenmaal vooral van muziek van voor mijn tijd.

Deel:

Geef een reactie