Mein Hamlet (Over gevaarlijke twijfel)

Mein Hamlet (Over gevaarlijke twijfel)

De meeste gecensureerde en verbannen schrijver uit de geschiedenis is William Shakespeare, zo blijkt uit een bezoek aan de Forbidden Library. Hij staat met maar liefst drie boeken bovenaan de lijst van schrijvers die ooit van overheidswege in de ban zijn gedaan, met King Lear, Twelfth Night en Hamlet.

King Lear werd in Engeland lange tijd in een gekuiste versie gespeeld, waarin de gek geworden koning aan het einde van het stuk bij zinnen komt en wordt opgevolgd door zijn dochter Cordelia, kortom met een ‘Hollywood Ending’. Daarna werd het van 1788 tot 1820 helemaal verboden King Lear op te voeren, uit eerbied voor de krankzinnige koning George III. Twelfth Night werd in 1996 uit de bibliotheek van een Engelse schoolklas verwijderd omdat het zou aanzetten tot homoseksualiteit. Wij in het vrijgevochten Nederland zijn het uiteraard niet eens met deze motieven, maar kunnen ons er wel in verplaatsen. Wij houden ook rekening met de gevoelens van anderen (vooral van onze superieuren) en velen van ons vinden homoseksualiteit ook een beetje eng.

Hamlet is in Ethiopië sinds 1978 verboden. Een verbod dat uiteraard weinig om het lijf heeft: iedere Ethiopiër met een internetaansluiting kan Hamlet online lezen, en de tekst kan makkelijk het land binnen worden gesmokkeld. De regering weet dat natuurlijk ook wel, kan niet voorkomen dat Hamlet wordt gelezen, gedoogt dit misschien zelfs wel, maar wil kennelijk toch een afwerend gebaar maken.

Naar de reden van het verbod kunnen we slechts gissen. Wat is er zo gevaarlijk aan Hamlet? Het is geen politiek pamflet; we weten niet eens precies wie Shakespeare was – heeft hij wel echt bestaan? zelfs dat weten we niet – en we kunnen uit Hamlet al helemaal niet opmaken waar de auteur voor stond. Hamlet gaat (geloof ik) over een twijfelaar. Door zijn aarzeling om zijn vermoorde vader te wreken, gaat hij ten onder en met hem zijn beste vriend Horatio, de liefde van zijn leven Ophelia en nog een hele sleep mensen – onder wie de moordenaar van zijn vader, de niet geheel onsympathieke koning Claudius.

De boodschap – op naar het 1000-jarige rijk! dood aan het communisme! Bush moordenaar! – is ver te zoeken. Hooguit dringt Shakespeare met Hamlet ons een vraag op: twijfelen of niet te twijfelen? Wie twijfelt in plaats van juist te handelen, loopt het gevaar dat zijn leven een ongewenste wending neemt. Maar vooral wie juist wil handelen is geneigd tot twijfel: is die man wel de moordenaar van mijn vader?, moet ik hem wel wreken? Terwijl wie niet twijfelt, en blind vertrouwt op zijn intuïtie, het bevoegde gezag of het boek der boeken maar al te gauw de ergste misdaden kan begaan.

Waarschijnlijk is de Ethiopische regering bang dat Shakespeare subversieve twijfel zaait, en heeft ze Hamlet daarom verboden. Die angst is begrijpelijk, maar nogal misplaatst. Want hoewel Hamlet op zich erg goed is geschreven (meesterlijke oneliners en veel mooie passages zoals ‘neither a lender or borrower be’ en natuurlijk ’to be or not to be’) is het stuk moeilijk toegankelijk voor de moderne mens met zijn korte concentratieboog. Niet veel Ethiopiërs zullen Hamlet ooit lezen, en nog minder zullen erdoor op het verkeerde pad geraken.

Deel:

Geef een reactie