Muzikaal verhaal (Boekenweekgeschenk 2006)

Zaterdag
Mijn boekenweek begint goed. Dikke kranten, volgeschreven met artikelen over ‘Literatuur en muziek’. Lijkt me erg interessant. Jammer dat ik me zo slecht kan concentreren door die harde housemuziek van de buren. Waarom heet muziek waarmee je slechthorenden nog de Ahoyhal mee uitjaagt trouwens housemuziek? Huiselijk is anders. Van lezen komt het niet meer vandaag. Van werken al helemaal niet.

Zondag
Slecht geslapen door het gebons-knal-bons van hiernaast. Maar ik heb de boekenbijlagen uit. Wat kijken al die schrijvers op tegen hun muzische vakbroeders. Waarom zou literatuur inferieur zijn aan muziek? Omdat muziek – anders dan literatuur – in staat is de werkelijkheid te ontstijgen, heet het. Met muziek kan de mens een eigen wereld scheppen, terwijl literatuur toch altijd refereert aan wat we zien, horen etc. Zit wat in, maar waarom is dat hoger? Is een goed getroffen beschrijving minder dan een welluidende noot? Het is een idee (las ik ergens in een van die vele boekenbijlagen) dat pas sinds de Romantiek gemeengoed is. Misschien in reactie op de opkomende fotografie (die het makkelijk maakte de werkelijkheid vast te leggen)? Terwijl een foto natuurlijk een heel ander ‘beeld’ biedt dan een literaire beschrijving. Ach, als ik eerlijk ben, vind ik film de hoogste van alle kunsten. Een kunstvorm die literatuur, muziek in zich kan verenigen. Maar daar hadden ze in de eerste helft van de 19e eeuw nog geen idee van.

Maandag
Nu die herrie van de buren weer door de muren heen dreunt, ben ik geneigd te denken dat literatuur toch eigenlijk veel hoger staat in de ranglijst der schone kunsten dan muziek. Van literatuur hebben je buren tenminste geen last, en wat kun je meer verlangen? Wat zou trouwens het literaire equivalent van een muzak zijn? De bouquetreeks? Toch niet, want zelfs daarvoor moet je enige inspanning verrichten om de tekst tot je te nemen. Terwijl je muziek moeiteloos aan je kunt laten mededelen. Sterker nog, je moet moeite doen om aan muziek te ontsnappen. Zo opdringerig als muziek zal literatuur nooit zijn.

Dinsdag
Literatuur is het kind van muziek en beeld (bedacht ik me in een literaire bui). Een muziekstuk ontvouwt zich immers in de tijd, een foto of schilderij in de ruimte. Literatuur heeft zowel een ruimtelijke als een temporele dimensie. Geen wonder dat schrijvers die zich spiegelen aan muzikanten, vooral gericht zijn om de compositie van hun werk, op de plot, op de voortgang van het verhaal. Terwijl de beschrijving van de personages zelf (uiterlijk, karakter, ontwikkeling) er vaak maar bekaaid afkomen en in het werk ronddolen als zetstukken van de schrijver. Ik dool ondertussen rond in mijn eigen huis, op zoek naar een plekje waar ik kan slapen en zonder gehoorbeschadiging wakker worden. Morgen de verloren tijd inhalen!

Woensdag
Genoten van alle artikelen over Maarten ’t Hart en zijn Mozart-obsessie. Mozart is de allergrootste componist, volgens ’t Hart en hij kan het ‘bewijzen’. Muziek componeren is immers het moeilijkste wat er is, veel moeilijker dan schrijven of schilderen. Er zijn honderden en honderden grote schrijvers en schilders, maar de werkelijk grote componisten zijn op de vingers van een paar handen te tellen. De grootste kunstenaar aller tijden moet dus een componist zijn. Mozart is vervolgens de grootste onder de componisten, omdat hij meer volmaakte meesterwerken op zijn naam heeft staan dan wie dan ook, en omdat hij, anders dan de meeste van zijn collega’s, uitblonk in alle genres; van strijkkwartet tot opera en van vioolsonate tot symfonie. Aldus ’t Hart. En waag het niet aan deze rammelende redenering te tornen. Toen W.F. Hermans op televisie over Mozart zei: “Z’n nachtmuziek was klein en z’n dagmuziek niet veel groter”, heeft ’t Hart alle boeken van Hermans naar de vliering verbannen. De buren hebben ‘Eine grosse Nachtmusik’ opgezet.

Donderdag
Zo’n beetje elke CD in mijn verzameling heb ik op z’n minst vier, vijf keer beluisterd. Geen enkel boek heb ik vaker dan drie keer gelezen. Muziek mag dan misschien ‘hoger’ zijn dan literatuur, de drempel is een stuk lager. De buren hebben elke drempel geslecht: non-stop hetzelfde(?) nummer.

Vrijdag
Eindelijk rust, de buren zijn uitgefeest. De volgende week maar niets lezen en geen muziek. De belangrijkste overeenkomst tussen muziek en literatuur: ze leiden allebei af van het werk.