MVO welles-nietes

Interessanter dan de vraag of crisis nu vooral in de Angelsaksische of in de continentale wereld meer bureaucratie heeft opgeleverd, is misschien de vraag of de crisis een stimulans vormt voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ik denk van niet en ik denk van wel.

Ik denk van niet:

Voor bedrijven betekent de economische crisis voornamelijk besparen. Dit verdraagt zich slecht met maatschappelijk verantwoord ondernemen, aangezien investeringen gericht op winst voor milieu, bedrijf en samenleving al gauw op de lange baan worden geschoven. Peter Bakker, CEO van TNT, heeft bijvoorbeeld laten weten dat hij de groene ambities van zijn bedrijf even op een laag pitje zet.

Ook overheden, zeker de Europese, voeren bezuinigingen door. Bezuinigingen die ten koste kunnen gaan van een meer duurzame samenleving. Zo opende demissionair minister Van der Hoeven in april het vuur op de Nederlandse subsidieregeling voor duurzame energie. Te duur, vond ze, en niet effectief genoeg. Ook elders wordt het mes gezet in subsidies voor duurzame energie.

Voor banken, leasemaatschappijen en andere financiers vormt duurzaamheid een lastig onderwerp vanwege het grote aantal onzekerheden -– en dat in deze toch al verwarrende tijden. Er is onzekerheid over de prijsontwikkeling van conventionele energie. Een hogere olieprijs leidt tot een betere businesscase voor alternatieve energiebronnen, maar de ontwikkeling van die prijs is grillig. Er is onzekerheid over de ontwikkeling van de prijs van CO2. Dat maakt de businesscase voor duurzame energie met beperkte CO2-uitstoot lastig. En dan is er nog onzekerheid over de restwaarde van innovatieve productiefaciliteiten: dit leidt er al gauw toe dat een financier een risico-opslag rekent voor een bedrijf dat moderniseert.

Ik denk van wel:

Uit onderzoek van PricewaterhouseCoopers onder ruim 200 grote bedrijven in februari 2009 bleek dat bijna 75 procent geen plannen had om duurzame investeringen te schrappen als gevolg van de financiële crisis. 20 procent had zelfs besloten om méér te investeren in duurzaam ondernemen. Ook kleine en middelgrote ondernemingen lijken nog steeds oog te hebben voor duurzaamheid. Uit onderzoek van de Koninklijke Metaalunie van vorig jaar bleek bijvoorbeeld dat de crisis voor driekwart van de aangesloten bedrijven geen effect had op hun duurzame activiteiten.

Duurzame bedrijven doen sowieso niet onder voor bedrijven die weinig aandacht aan MVO besteden. Dit is ook zichtbaar op de beurs. Sinds de oprichting van de Dow Jones Sustainability World Index (DJSI World), volgt deze index de reguliere MSCI World Index met alle fluctuaties. Waarom zou dat tijdens een crisis anders zijn? En waarom zouden ondernemers dus niet maatschappelijk verantwoord ondernemen?!

Misschien dat de crisis zelfs een extra impuls kan geven aan duurzaam ondernemen. Immers, waarom zouden bedrijven niet juist nu op hun energieverbruik willen bezuinigen of afval hergebruiken? En waarom zouden ze niet juist nu investeren in nieuwe, zuinige processen en technologieën? In crisistijd zijn dit manieren om kosten terug te dringen die tegelijkertijd een duurzaam karakter hebben.

Hier komt bij dat klanten in toenemende mate verwachten dat bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemen. Veel multinationals en overheden stellen steeds nadrukkelijker duurzaamheidseisen aan hun leveranciers, ook tijdens de huidige crisis. Ook aan bedrijven die de consument bedienen worden hoge eisen gesteld. Een duidelijk effect van de economische crisis is dat het wantrouwen van veel consumenten jegens bedrijven is toegenomen. Willen bedrijven vertrouwen winnen, moeten ze zich haast wel goed gedragen.

Er zijn natuurlijk ook bedrijven die milieuvriendelijke producten op de markt brengen –- van zonnecollectoren en elektrische auto´s tot kleding en meubilair van recylebaar materiaal –- omdat afnemers daar behoefte aan hebben. Zeker duurzame producten en diensten die de financiële druk van veel bedrijven en consumenten kunnen verlichten doen het goed. Wat de consumentenmarkt betreft: denk aan vegetarisch eten (voorzover dit goedkoper is dan vlees, dan), aan tweedehandsspullen, aan wasmiddelen waarmee op lage temperaturen kan worden gewassen, of aan het autodelen, zoals dat wordt aangeboden door bedrijven als Greenwheels en Connect Car.

Nog een factor die duurzaamheid kan stimuleren dan is er wel de wet- en regelgeving die bedrijven dwingt zich van hun duurzame kant te laten zien. De komende tijd zullen de regels en verplichten alleen maar worden aangescherpt. Dit blijkt alleen al uit de vorig jaar gepubliceerde nieuwe langetermijnstrategie van de Europese Commissie, Europa 2020, de opvolger van de Lissabonstrategie uit 2000. Een van de doelstellingen is een reductie van de CO2-uitstoot met 20 procent –- crisis of geen crisis.