Open en bloot (Over Zomergasten 2007)

Sommige mensen hebben maar één gezicht. Mensen zonder masker, die altijd zichzelf zijn, zonder aanziens des persoons met anderen omgaan, zonder onderscheid te maken tussen wie ze kennen en wie niet, voor wie rangen en standen niet bestaan. Mensen uit één stuk, kortom, bij wie je weet wat je aan ze hebt. Mensen zonder geheimen. Mensen die je door en door kunt vertrouwen.

Maar de meeste mensen hebben twee gezichten. Eentje naar binnen gekeerd, eentje naar buiten. Twee persoonlijkheden: een private en publieke. De publieke persoonlijkheid mag iedereen zien. In het openbaar tonen we waar we trots op zijn, wat we denken dat anderen willen zien, waar we beter van denken te worden. Waar we ons over schamen of schuldig over voelen, waar we bang voor zijn, waar we anderen mee vervelen of tegen ons innemen – dat houden we liever privé. Vrijwel niemand kent de private persoonlijkheid, hooguit een paar intimi.

De grenzen van onze publieke persoonlijkheid worden afgebakend door de cultuur in een samenleving, onze private persoonlijkheid mag zich voorbij die grenzen manifesteren. Met andere woorden: hoe iemand zich in het openbaar vertoont, zegt vooral iets over wat maatschappelijk acceptabel en/of wenselijk is.

Kijk eens rond op internet, kijk eens naar reality tv, kijk eens naar een moderne talkshow en je ziet dat zaken die vroeger tot het privé-domein behoorden nu openlijk kunnen worden getoond en besproken: seks, relaties, ziekten, lichamelijk ongemak. Als het maar emotioneel geladen is. Liever dat dan het zakelijke, inhoudelijke, argumentatieve, ‘onpersoonlijke’ – alles waar je vroeger juist wel mee voor de dag kon komen.

Kortom: onze publieke en private persoonlijkheid zijn nagenoeg van positie verwisseld. Betekent dat nu ook dat we iemand ook écht leren kennen die leegloopt op internet, in een gouden kooi zit en Big Brother naar zich laat kijken of een prettig gesprek voert ten overstaan van honderdduizenden kijkers?

Natuurlijk niet. Intieme ontboezemingen kunnen gelogen zijn, bekentenissen onvolledig, emoties gespeeld. Zo bedacht ik me toen ik van de week naar Abraham Moskowicz keek op Zomergasten. Over zijn vader, zijn kinderen en zijn muziekvoorkeur wilde hij gretig praten. Maar vragen over Willem Holleeder en Desi Bouterse beantwoordde hij alleen maar ontwijkend.

Waarschijnlijk omdat ze tot zijn diepste wezen doordrongen, en maar weinig mensen willen en plein public helemaal open en bloot.