Overwinnen door op te geven (Over de verslavende werking van verdriet)

Overwinnen door op te geven (Over de verslavende werking van verdriet)

Als ik het niet dacht: verdriet kan verslavend zijn. “Bij mensen die maar niet over de dood van een geliefde heenkomen, blijkt óók het beloningscentrum in de hersenen geactiveerd te worden als ze aan de overledene denken”, meldde NRC Handelsblad gisteren.

Kennelijk – zegt de Darwinist in mij – vervult verdriet soms een evolutionaire functie; kennelijk kan verdriet bevorderlijk zijn voor ons voortbestaan. Zoals sommige beesten hun leven proberen te verlengen door te doen alsof ze dood zijn als er een vijand in de buurt is, zo wapenen sommige mensen zich tegen het harde leven door zich over te geven aan hun verdriet. Door zich passief op te stellen, door te zwelgen in hun leed, door niet deel te nemen aan het leven of zich er zelfs uit terug te trekken.

Weerbaarheid door weerloosheid, overwinnen door op te geven – iets in die richting in elk geval. Misschien hebben we hier wel te maken met een oerdrift, die mensen met verdriet ertoe aanzet beschutting te zoeken, en de idyllische tijd voordat ze werden overvallen door verdriet zoveel mogelijk te bewaren of zelfs te reconstrueren. Een oerdrift waardoor verdrietige mensen vaak een terugtrekkende beweging maken: eerst komen ze hun huis niet meer uit, dan bivakkeren ze permanent in hun slaapkamer, en gaandeweg slibt die dicht en dringt zelfs het daglicht niet meer binnen – en zo bouwen ze een veilig cocon om zichzelf heen, die nog het meest doet denken aan de baarmoeder die ze kenden voordat ze de harde wereld werden ingegooid.

Dat veel mensen zich zo verschansen en in hun verdriet blijven steken, ligt natuurlijk niet alleen aan henzelf. Verdrietige mensen worden door anderen beloond: medelijden is hun deel, ze worden getroost, ze worden bijgestaan. Waardoor ze op termijn afhankelijk kunnen worden van de degene die de helpende hand biedt. Wat moet die helpende hand ook als iemand niet hulpbehoevend is? Veel ouders gunnen het hun kinderen niet om volwassen te worden, en zo is het hier ook. Laat ons overigens geen waardeoordeel vellen: het is nu eenmaal moeilijk om van iemand te houden die je niet nodig heeft.

Deel:

Geef een reactie