Pro Bono (Hoe te oordelen over mensen die je niet kent?)

Wat te vinden van de belastingontwijking van Bono?, vroeg ik me vorige week af. Het antwoord was niet erg doordacht, en ging meer over de muziek van U2 dan over het gedrag van Bono. Begrijpelijk, want – zo moet ik vorige week hebben gedacht – de ‘vorm’ is ook veel interessanter dan de ‘vent’. De muziek van U2 mag er wezen, terwijl Bono mij overkomt als een onuitstaanbaar en irritant, zichzelf overschreeuwend manneke.

Niet te veel aandacht aan besteden dus. Maar de vraag blijft óf je iemand mag veroordelen omdat hij belasting ontwijkt. Daarom nogmaals de vraag: wat te vinden van Bono’s belastingontwijking? Natuurlijk, Bono heeft niets illegaals gedaan. Hij heeft de wet niet overtreden, hij is door de mazen van de wet geglipt. Maar erg fraai is het natuurlijk niet, belasting betalen komt de gemeenschap ten goede – nou ja, mogen we hopen.

Staat er dan misschien iets tegenover? Doet hij iets ter compensatie? Nog even los van zijn bijdragen aan populaire cultuur dan (wat mij betreft zou hij alleen al daarom mogen worden vrijgesteld van belastingbetaling, maar zo werkt het natuurlijk niet).

Welnu:

1. Van Bono is bekend dat hij zich inzet voor een betere wereld. Onomstreden zijn z’n pogingen niet, maar ik gun hem toch het voordeel van de twijfel. Zijn idee om z’n populariteit aan te wenden om politici en andere ‘beslissers’ te beïnvloeden lijkt me goed doordacht, beter in elk geval dan dat van de vorige generatie van idealistische ‘celebs’, die af en toe wat geld inzamelden en dat dan in een bodemloze Afrikaanse put stortten.

Er wordt nogal eens lacherig en geringschattend gedaan over het idealisme van Bono, maar waarom eigenlijk? Om producer Brian Eno te citeren (in de Daily Telegraph): “Bono wordt gedreven door het idee dat je iets nuttigs moet doen met je creativiteit. Het is belachelijk om te zeggen: ik ben alleen maar een artiest, ik weet niet wat er in de wereld speelt en het is voor mij ook van geen belang. Maar zo’n opstelling wordt gewantrouwd. Er bestaat een veronderstelling dat als veel mensen iets mooi of leuk vinden, het wel behoorlijk stom moet zijn. In de wereld van de kunsten wordt alles gewantrouwd dat succes boekt bij een groot publiek. Terwijl hij zich zeer goed laat informeren over de vraagstukken die hem bezighouden, zoals schulden en hulp. Hij is een expert geworden.”

2. Dat de overige leden van U2 het al sinds hun middelbare-schooltijd met Bono uithouden pleit voor hem, terwijl hij ook al decennia met dezelfde vrouw is getrouwd. Trouw is niet per se een deugd, maar trouw aan een goede zaak – muziek die er toe doet, een vriend die je dierbaar is – ja, dat soort trouw verdient waardering.

Kennelijk weet Bono Vox zich goed ondergeschikt te maken aan het groepsbelang, ondanks alle verleidingen waaraan hij als ‘gezicht’ van ’s werelds grootste rockgroep toch bloot moet staan. “My ego’s not really the enemy”, zingt hij in Stand Up Comedy. Ik geloof hem. Zeker sinds ik weet dat de leden van U2 (inclusief hun manager) allen eenzelfde aandeel hebben in de inkomsten van U2.

3. Tot slot kan ik niet anders concluderen dan dat Bono een goed mens is. Niet zo’n arrogante ster, maar iemand die zich altijd correct gedraagt. Meer dan correct, zelfs. Toen Salman Rushdie met de dood werd bedreigd, bood Bono hem onderdak aan – met gevaar voor eigen leven, welteverstaan.

Ik ken hem niet, maar volgens mij kunnen we de volgende oorlog bij belastingontwijker Bono gerust onderduiken.