Sabeltandtijgerangst (Hoe goed is Nederland?)
Hoe goed is Nederland? Volgens de gelijknamige artikelreeks in de Volkskrant: heel goed. Nederland is zo’n beetje het paradijs op aarde. Misschien dat niet alle Nederlanders het zo zien, de meeste mensen zijn toch erg te spreken over hun leven. Alleen over de toekomst zijn ‘we’ somber. Volgens het Continu Onderzoek Burgerperspectieven van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is zelfs tweederde van de Nederlanders pessimistisch gestemd over de toekomst.
Hoe komt dat?, vraag je je dan af. Waarom zijn we bang om te verliezen wat we hebben? Want daar komt het welbeschouwd op neer: we hebben veel te verliezen, en zijn bang dat we het kwijtraken. Waarom geloven we niet dat we het straks nóg beter zullen krijgen dan we het al hebben? Waarom niet wat meer vertrouwen in de toekomst? Waarom zijn we niet wat veranderingsgezinder? Waarom praten we elkaar de put in?
De Volkskrant geeft geen antwoord op dit soort vragen. Je hoort vaak dat het door ‘de media’ komt, vooral door de televisie, die meer dan in ons omringende landen met hun veel grotere publieke omroepen op sensatie en entertainment zijn gericht. Op drama, conflict en emotie.
En dus krijgen we onbenulligheden voorgeschoteld (‘de bultrug Johannes gaat dood’). Of gaat het over ruziënde politici, verloederende normen en waarden, bomaanslagen, burgeroorlogen en uitstervende dieren. In het beste geval gaat het om nieuws dat zo weer vergeten is, maar veel vaker om somberstemmende berichten. Overdreven somber – de geregistreerde misdaad daalt jaar in jaar uit, onze levensverwachting is nog nooit zo hoog geweest, maar daarmee is het journaal nog nooit geopend. En misschien geldt wel: hoe beter het gaat, hoe meer het opvalt als er eens iets niet zo goed uitpakt. Vroeger keken mensen niet op van moord of wiegedood, nu bereik je er de voorpagina mee. Slecht nieuws? Een goed teken!, zou je bijna zeggen.
Misschien zijn we ook wel vatbaarder voor slecht nieuws en ramptijdingen dan goed nieuws. Evolutionair gezien is angst een goede drijfveer. Als in de oertijd een struik bewoog, deed je er beter aan om na te gaan hoe dat kwam dan om klakkeloos aan te nemen dat het de wind wel zou zijn – misschien dat er zich wel een sabeltandtijger achter verborg. Een bange Neanderthaler had een grotere overlevingskans dan een zorgeloze.
Misschien. En misschien zijn al die zorgen over morgen en overmorgen maar goed ook. Misschien dat we ons daardoor niet hals over kop in allerlei heilloze projecten storten, dat we juist vanwege onze koudwatervrees verstandig en goed voorbereid de sabeltandtijgers van de toekomst tegemoet kunnen treden, het goede te behouden en veranderingen met overleg door te voeren. Zoiets al het wel zijn. Weinig mis dus met onze Neanderthalerige sabeltandtijgerangst. Al zou soms zou je willen dat het anders was: heldhaftiger, onversaagder, niet zo benepen, niet zo Nederlands.
Jezus Jan, zo ingewikkeld is dat niet. De Nederlanders hebben hun geluk en welzijn opgehangen aan materiële zaken. Hun geluk is meegegroeid met de financiële zeepbel-economie. En die is nu gesprongen. Logisch dat ze somber zijn.
Praat eens met een gewone “loonslaaf”, die heeft steeds meer maand over aan het eind van zijn salaris. En pas dit jaar gaan we de bezuinigingen echt voelen. 40% van de ZZP’ers had minder omzet dan voorgaand jaar. Werkeloosheid en armoede groeien. Mensen die dat (willen) ontkennen en het toeschrijven aan een media-hype of elkaar de put in praten, steken echt hun kop in het zand. Elitair gedrag. Tijd om met zijn allen wakker te worden en eens echt aan de slag te gaan! Potverdorie zou ik bijna willen zeggen…. ;-)”
Nederland gelukkig? De juiste indicatie staat ook in genoemde krant: een kleine 400 landgenoten emigreren per dag!! Maar vragen staat vrij: elk individu verdwaalt in het eigen gevoelsleven, schiet van het ene uiterste in het andere. Tussenkaders die de klappen opvangen en reguleren, zijn verdwenen.
Freddy Heineken stelde begin jaren 90 voor om nieuwe regionale eenheden te creëren: Eurotopia. Ik suggereerde om die in te kleuren, zoals bij kunstwerken. Inclusief een bijpassende moraal etc. Hij vond het zeer interessant, aldus zijn reactie per brief. Het plan verzandde.
Laten we constateren dat elke visie op een zinnige cultuurfilosofie ontbreekt; er is geen bruikbare theorie. Eerder sturen we onze legers richting andere cultuurvormen, om ze uit te schakelen, te vernietigen. Intussen zitten we opgezadeld met de eenheidsworst van Europa, een slechts economische samenhang.
Om kort te gaan, er is zoveel onduidelijk, dat nieuwe ontwikkelingen weer een kans krijgen! Spannend!
En misschien zijn al die zorgen over morgen en overmorgen maar goed ook. Misschien dat we ons daardoor niet hals over kop in allerlei heilloze projecten storten’: “Dat hadden ze bij SNS moeten lezen voordat ze zich in Property Finance stortten.
Dank, en volgende keer hopelijk wel een onderwerp dat ik kan behappen!