Van de giraffe en zijn nek (Darwinistische raadsels)

Van de giraffe en zijn nek (Darwinistische raadsels)

Wat zou een Darwinjaar zijn zonder Darwinistische raadsels? Zoals het raadsel van de lange nek van de giraffe. ‘Evolutionair onverklaarbaar’, aldus een berichtje op de nieuwssite nu.nl.

Voor het ontstaan van de lange nek bij giraffes waren tot dusver twee verschillende verklaringen. Sommige onderzoekers dachten dat de dieren gemakkelijker bladeren uit bomen konden eten door hun lange nek. Andere geleerden zochten het in seksuele selectie: een lange nek zou in giraffenland waarschijnlijk aantrekkelijk zijn, zeker bij mannetjesgiraffen (zoals de veer van een mannetjespauw dat in de ogen van vrouwtjespauwen ook is).

Maar wat blijkt: de bladeren die giraffen eten groeien niet bijzonder hoog, dus van een evolutionaire voorsprong is geen sprake. Exit verklaring één. Ook blijkt de nek van de mannetjesgiraffe niet uitzonderlijk lang te zijn vergeleken bij de nek van het vrouwtje. Exit verklaring twee. Zoölogen tasten in het duister.

Er zijn twee mogelijkheden. Óf er is helemaal geen verklaring, de lange nek van de giraf is zuiver toeval. Óf er is wel een verklaring, alleen weten we nog niet welke – en willen we de verklaring leren kennen, dan zal er nader onderzoek moeten plaatsvinden.

Mogelijkheid één valt af, hoewel het op zich heel goed denkbaar is dat die lange nek zomaar is ontstaan, en geen enkele functie vervult. Maar dit is onacceptabel, het wil er niet bij ons in. De mens (nou ja, veel mensen in elk geval, zeker veel wetenschappers, misschien wel de meeste) houden er niet van als iets er ‘zomaar’ is. Hij is niet zo zeer een ‘homo sapiens’ als wel een ‘homo explorans’: hij wíl een verklaring, en als er geen is, gaat hij wel op zoek om er eentje te vinden.

Vanwaar – vraag ik me af, ben ook maar een mens tenslotte – deze neiging om alles te willen verklaren, om een antwoord te zoeken op elke vraag die de natuur ons voorlegt, om elk mysterie op te lossen? Misschien is het nieuwsgierigheid die ons drijft? Of misschien juist het omgekeerde: desinteresse. Wie een raadsel heeft opgelost, hoeft zich er immers niet meer in te verdiepen – wie een verklaring heeft voor de lange giraffennek, hoeft geen giraffen meer te bestuderen. Verklaren is een manier om niet te hoeven kijken. En wie kijkt er liever niet? Inderdaad: wie niet geïnteresseerd is.

Het wordt dus mogelijkheid twee: vroeg of laat zal er dus wel een verklaring worden bedacht voor de lange giraffennek. Hij heeft zo’n lange nek omdat hij dan meer water kan vervoeren, die nek moet je zien als een verticale kamelenbult in vermomming, heet het dan. Of: die nek is zo lang omdat de giraffe hierdoor groot en afschrikwekkend wordt – leeuwen en tijgers zullen zich wel twee keer bedenken voordat ze een giraffe aanvallen.

Zo’n verklaring zal het wel worden. Terwijl er dus wellicht helemaal geen evolutionaire voordeel is. Of het moest zijn dat de giraffe met z’n lange nek de mens van studiemateriaal voorziet. En zolang de mens niet is uitgestudeerd, zal hij de giraffe niet uitroeien. Wat de mens niet kan verklaren, wat hem fascineert en prikkelt omdat hij het niet begrijpt – dat houdt hij nog wel even in stand. Zolang zijn verwondering niet uitdooft, voltrekt zich een survival of the most mysterious.

Deel:

Geef een reactie