Boekrecensie: De nieuwe keizer (Ties Dams)
Knap geschreven boek met één minpuntje: Dams heeft me niet helemaal duidelijk weten te maken hoe machtig Xi Jinping is. Is hij inderdaad een keizer is, in de zin dat zijn wil wet is? Niet bepaald, hij moet bij alle besluiten rekening houden met anderen – zijn partijleden (willen die wel meewerken aan de uitvoering van maatregelen?) en het volk (pikt dat die maatregelen wel?). Hoe ver strekt de macht van Xi dan wel? Die vraag blijft na lezing van dit boek.
Verder niets dan lof.
De levensbeschrijving van Xi is bijzonder boeiend. Nooit geweten dat Xi de zoon is van een in ongenade gevallen partijbons, dat hij zelf in de gevangenis heeft gezeten – deels wegens zijn afkomst, deels wegens vechtpartijen – of dat hij onder Mao naar het platteland is gestuurd om te worden ‘heropgevoed’. En dan toch lid worden van de Communistische Partij China die hem en zijn familie zoveel ellende heeft bezorgd.
Ook de analyse van de denkbeelden van Xi is interessant en leerzaam, zeker voor wie denkt dat China ‘het nieuwe Amerika’ is, en de macht in de wereld wil overnemen. Zo simpel is dat niet, zegt Dams. Hij wijst erop dat Xi vaak benadrukt dat de overgang naar een multipolaire wereld niet te stoppen is. Maar Xi gaat geen openlijke strijd aan met de oude liberale, door de VS gedomineerde wereldorde, constateert Dams. “Hij stelt geen coherent dogma tegenover het liberaal universalisme, maar creëert parallel aan die orde een deels informeel en deels formeel netwerk van relaties tussen landen dat langzaam de liberale instituties en de normen die ze in stand houden irrelevant maakt. Zijn strategie is gebaseerd op de overtuiging dat hij een wereld zonder overkoepelende institutionele en ethische orde beter kan bespelen dan zijn westerse tegenspelers.”
Wat hoopt Xi daarmee te bereiken? Dams wijst naar Xi’s twee grote projecten om de ‘Chinese Droom’ te verwezenlijken, Made in China 2025 en Belt and Road-initiatief, die volgens hem Xi’s ware bedoelingen blootgeven: “Een hightech vorm van mercantilisme, waarbij China minder afhankelijk wordt van de wereld, maar de wereld meer afhankelijk van China. Dát is globalisering in de wereld van Xi.”
Eerder verschenen op Goodreads