De innovatieval (Het lot van een sub-topper)
De politiek wil het, het bedrijfsleven wil het, u en ik willen het waarschijnlijk ook: meer innovatie. Er lijkt geen discussie over mogelijk. Nederland moet wel innoveren en met hoogwaardige diensten en producten op de proppen komen, want op prijs kunnen we toch niet concurreren met lagelonenlanden. We moeten wel. Maar zal ‘meer innovatie’ ook leiden tot een betere concurrentiepositie van Nederland?
In de Wikipedia valt te lezen dat het vandaag precies 11 jaar geleden is dat het gerechtshof van de Europese Gemeenschap het Bosman-arrest wees, en de gevolgen van dat arrest werpen een interessant licht op wat de gevolgen zijn wanneer je je als land (of bedrijf, of voetbalclub) op innovatie richt. Of liever gezegd: wanneer je richt op innovatie met alle risico’s van dien, zonder dat er gegarandeerde inkomsten tegenover staan.
Want dat is de situatie in het Europese voetbal sinds het Bosman-arrest. Vroeger kon een voetbalclub nog een transfersom krijgen wanneer een voetballer die z’n contract had uitgediend verhuisde naar een andere club, sinds het Bosman-arrest is zo’n speler transfervrij. Hierdoor is het minder aantrekkelijk geworden om als club zelf spelers op te leiden, aangezien je minder kans maakt op een premie wanneer ze vertrekken.
Anders geformuleerd: innovatie (het ontwikkelen van nieuwe spelers) wordt erdoor ontmoedigd. Waarom zou je al dat geld nog investeren in de opleiding van tientallen, zo niet honderden voetballertjes als daar niet gegarandeerd iets tegenover staat bij een transfer? Het wordt als club aantrekkelijker om spelers te kopen die zich bewezen hebben. Minder risico op mislukkingen, sportief succes min of meer gegarandeerd.
Deze houding kunnen alleen kapitaalkrachtige clubs zich veroorloven. Clubs die het minder breed hebben, zijn ertoe veroordeeld om als kweekvijver van jong talent te fungeren. Zij moeten tenslotte ook spelers hebben, en aangezien ze op de transfermarkt niet kunnen opbieden tegen de rijke partijen, moeten ze hun spelers wel zelf ontwikkelen. Het is het lot van sub-toppers zoals Ajax: ze zijn gedwongen tot innovatie. Innovatie zal hun niet tot de top brengen, daarvoor levert het te weinig op. Maar als ze niet innoveren, hebben ze helemaal geen bestaansrecht meer. Ze zitten vast in een innovatieval.
En zo is het missschien ook met Nederland Innovatieland.