De Vliegende Hollander (Een zomervertelling)
“Waar blijft die advertentie van het bedrijf Barter?”, vroeg een jonge, nog niet door het leven getekende vormgever van een blad waaraan ik meewerk. Hoongelach alom, en ik kreeg de gelegenheid een anekdote op te dissen over de grootste barteraar aller tijden.
Laten we hem Billy Barter noemen, iemand die niets liever deed in het leven dan de toerist uithangen. Hij had een tijdschrift opgericht voor luchtvaartmaatschappijen die zich geen ‘inflight magazine’ konden veroorloven en toch een blad wilde verspreiden onder hun reizigers. Elk van die petieterige luchtvaartmaatschappijen kregen een op het oog eigen blad, vergelijkbaar met The Flying Dutchman of hoe dat magazine van de KLM heet. In werkelijkheid deelden ze echter verhalen met elkaar. En bovendien stonden er in elke editie weer opmerkelijk veel juichverhalen in over hotels, uitgaansgelegenheden en luxeproducten.
Waarom ook niet? Je kunt dezelfde verhalen over exotische oorden en zonnige stranden keer op keer plaatsen. Een andere omslag per luchtvaartmaatschappij, een apart logootje, een actueel vluchtschema en klaar is Billy. Nou ja, bijna dan. Alleen nog een paar bravoverhalen. Die barterde Billy bij elkaar: in ruil voor een verblijf in een luxe hotel of een mooi gouden horloge was hij wel bereid de blij verraste reiziger te spelen. Of om een advertentie te zetten, als een bedrijf dat liever had. En zo ontstond een blad waaruit de goede verstaander kon opmaken waar Billy’s verre reizen hem hadden gebracht (tot de herenclubs toe, die hij zo vaak bezocht dat hij een heel advertentiekatern kon opnemen).
Op het oog leek hij met zijn blad een handige manier te hebben gevonden om zonder al te veel inspanning exotische oorden en zonnige stranden af te kunnen reizen. Toch was hij altijd in de weer reisjes te ritselen en hotels te interesseren voor zijn quasi-journalistieke diensten. Als hij tenminste niet (misschien ging daar nog wel het grootste gedeelte van zijn tijd aan op) vormgevers, drukkers, tekstschrijvers en andere mannetjes moest sussen. De makke was dat hij door al zijn gebarter zelden geld had, en daarom die mannetjes moest betalen met snoepreisjes en andere beloningen in natura. En zij moesten vaak maanden wachten voordat hij eindelijk een passende beloning bij elkaar had gebarterd. Als ze al werden beloond.
Eén vormgever had er na maandenlang wachten op zijn betaling genoeg van. Hij zegde de samenwerking met Billy op – voor Billy een teken om helemaal niet meer te betalen, want waarom zou je als je iemand toch niet meer nodig hebt. De vormgever nam echter nog wel stijlvol wraak, en wel in een fotobijschrift in het redactionele voorwoord. Billy struinde persconferenties van de groten der aarde af, en zorgde dat hij met hen de foto kwam. Daar stond hij dan in zijn blad: Billy Barter en Michail Gorbatsjov, Billy Barter en Nelson Mandela, Billy Barter en Bill Clinton – allemaal bedoeld om zijn ranzige blaadje wat cachet te geven, maar doordat hij altijd zijn eigen naam eerst vermeldde nogal potsierlijk. De vormgever waren die vreemde, egotripperige fotobijschriften ook opgevallen, en toen hij een ‘Billy Barter en Donald Trump’ onder ogen kreeg, veranderde hij dit in ‘Donald Trump and a bodyguard’.
Billy Barter reist nog altijd de wereld rond, nu eens op zoek naar een reisbestemming, dan weer op de vlucht voor mensen bij wie hij in het krijt staat. Hij is de Vliegende Hollander van de moderne tijd, die in menig kritiekloos verhaal en menige advertentie menig tijdschrift aandoet. En hij zal waarschijnlijk blijven rondvliegen, tot hij instort. Veroordeel hem niet, want hij weet niet wat hij doet.