Een anarchistisch kunstwerk (Over de BitCoin)

Een anarchistisch kunstwerk (Over de BitCoin)

Na een jarenlang verblijf in de artistieke marge is dit jaar een groot kunstenaar doorgebroken: de Japanse (misschien) artiest (man dus, maar kan ook een vrouw zijn of een kunstenaarscollectief) Satoshi Nakamoto (als dat tenminste zijn echte naam is).

Zijn meesterwerk: het ontregelende project BitCoin.

Tot in het kleinste detail ademt dit voortbrengsel de genialiteit van een waarlijk groot kunstenaar. Waar de meeste artiesten een uniek werk of een kleine, gesigneerde oplage maken, heeft hij ervoor gekozen om de kunstmarkt te overspoelen met overstelpende hoeveelheden niet van elkaar te onderscheiden werken. En waar de meeste artiesten zich via een galerie of kunsthandelaar liefhebbers voor zich proberen te winnen, heeft Nakamoto simpelweg gebruik gemaakt van de virtuele etalage van het internet, waardoor hij in één klap moderne kunst democratiseert en ons allemaal nadrukkelijk wijst op de beperkte toegevoegde waarde van de ‘middle man’ – misschien mag zijn werk zelfs worden opgevat als een kritiek op de parasitaire handelsgeest die de wereld in crisis heeft gestort (grote kunst is nooit eenduidig).

Waar kunstenaars van de vorige generaties (Andy Warhol, Jeff Koons) zich presenteerden als gevierde zakenmensen in een industriële tijd en hun kunst als fabrieksmatig gemaakte, onpersoonlijke producten, is Nakamoto helemaal een kind van de post-industriële samenleving en het digitale tijdperk. Hij is bepaald geen zakenman, maar een anonymus die in de geest van de ware internetpioniers zijn werk voor niets weggeeft en niet lijkt te malen om geld.

Hij lijkt zelfs een hekel aan geld te hebben. Zijn werk kan tenminste worden opgevat als één grote, uiterst geraffineerde kritiek op onze door geld gedomineerde wereld. Doordat de hoeveelheid BitCoins in omloop beperkt is, heeft kunstmatige schaarste van zijn werk geschapen – misschien is de BitCoin wel de beste belichaming van het ingewikkelde en moeilijk te bevatten begrip ‘schaarste’. Omdat er slechts een beperkt aantal van de technisch gezien makkelijk tot in het oneindige reproduceerbare BitCoins in omloop kunnen worden gebracht, is Nakamoto in staat geweest allerlei (post)moderne wantoestanden op te roepen. We zien dat de prijzen voor zijn werk tot ongekende hoogten zijn gestegen – sommige zelfbenoemde kenners spreken al van een bubble, en roepen zaken als dat de ‘onderliggende waarde niet in verhouding staat tot de marktwaarde’.

(Waarmee Nakamoto ze natuurlijk flink in hun hemd zet: De waarde van een schilderij van Van Gogh staat toch ook los van de prijs die hij ooit voor zijn verf en kwasten heeft betaald? En wat is de onderliggende waarde van de euro of de dollar? Heel beperkt, en steeds kleiner naarmate de centrale banken de markt overspoelen met nieuw geld.)

Bubble of niet, voorlopig schieten de prijzen van Nakamoto’s werk koortsachtig op en neer, een soortgelijke ontwikkeling als op de ernstig ontwrichte wereldgrondstoffenmarkten die het zo moeilijk maken de armoede in zoveel landen te bestrijden. Allerlei speculanten hebben het werk van Nakamoto ontdekt – zeer verontrustend, zeker voor wie dacht dat we daar nu wel van verlost waren na de Amerikaanse sub-prime crisis en de daaropvolgende mondiale malaise. Het project BitCoin trekt ook vervalsers, die nauwelijks van echt te onderscheiden imitatie-Nakamoto’s op de markt brengen – en zo confronteert Nakamoto ons opnieuw met zijn gitzwarte beeld van de op hol geslagen (post)kapitalistische samenleving. A rebel with a cause, een anarchist in de kunst.

Sommige kunstliefhebbers hebben het niet zo op het werk van Nakamoto. Het zou te negatief zijn, te somber. Zijn fans denken er anders over: zij zien hem als een profeet, die weet dat je ernstige problemen alleen oplost door ze aan de kaak te stellen.

Deel:

Geef een reactie