Een les in het dolfinarium
De vorige keer dat ik het dolfinarium bezocht – meer dan veertig jaar geleden alweer – was er onschuldig vermaak voor onschuldige kinderen. De dolfijnen sprongen door hoepels, deden salto’s, sprongen de hoogte in, deden flikflaks en hapten in de lucht naar de vissen die hun verzorgers toewierpen. Kortom, ze verrichtten kunstjes in overeenstemming met hun speelse karakter. ‘L’art pour, l’art’, zou je kunnen zeggen. Je moest er vooral niets achter zoeken (niet dat ik dat deed): er was geen dieperliggende betekenis, het optreden ‘stond’ nergens voor. De dolfijnen die kunstjes vertoonden waren eenvoudigweg dolfijnen die hun kunstjes vertoonden. Niet meer en niet minder, ze ‘stonden’ voor zichzelf.
Hoe anders is dat nu. Nog altijd buitelen de dolfijnen door de lucht, en trotseren ze de zwaartekracht met hun salto’s en flikflaks. Maar de toeschouwers mogen vooral niet denken dat de schijnbaar zo zorgeloze dolfijnen in het wilde weg rondzwemmen en springen. Nee, de dolfijnen staan voor ‘de natuur’, die door ‘de mens’ in haar voortbestaan wordt bedreigd. Mochten we het nog niet weten, prent een ‘master of ceremony’ voor de zekerheid de ernst van de situatie nog eens in. Weten we wel dat er in de Stille Oceaan een plastic eiland dat groter is dan Spanje drijft, en dat veel dolfijnen door dat rondzwervende plastic de dood worden ingejaagd? Een van de verzorgers gooit een plastic zak in het water, en een dolfijn steekt er zijn snuit in, zwemt ermee naar de kant en blijft daar roerloos liggen. Er klinkt trieste muziek uit de luidsprekers.
“Willen we dit?”, vraagt de MC. “Ja of nee?” “Nee”, muttert het publiek plichtsgetrouw. “Ja of nee?!”, herhaalt de MC. “Nee”, klinkt het iets luider. “Ik hoor jullie niet: ‘ja of nee’?” roept de MC uit volle borst. “NEE!”, besluit het publiek het vraag-en antwoordspelletje. De MC neemt hier genoegen mee. Ze wijst ons erop dat als – als, als, als – de mens nou eindelijk eens zijn verantwoordelijkheid zou nemen, als de mens eindelijk eens zou samenwerken met de natuur, het allemaal wel goed komt. Mens en natuur moet het samen doen. De verzorgers surfen op de ruggen van de dolfijnen door het water – je benijdt de arme beesten die al dat gewicht moeten torsen niet. De muziek zwelt aan. De MC vraagt om applaus en wij klappen. Dan mogen we van haar naar buiten en kunnen de dolfijnen weer zichzelf zijn.