In de herhaling (Over Buffy the vampire slayer)

FADE IN

INTERIEUR; SLAAPKAMER; AVOND

Vader doet DVD-schijfje in de speler.

VADER: Misschien ben je wat nog te jong, maar we moeten het er maar op wagen. Misschien moet je even wennen, het is tenslotte al een oude serie. Misschien ligt het tempo wat lager dan je gewend bent en zijn de special effects wat knulliger. De tieners hebben nog geen mobieltjes en de computers hebben bolle schermen. Maar heus, echt, geloof me: voor het overige is Buffy the vampire slayer niet of nauwelijks verouderd. Sterker nog, Buffy past beter in onze tijd dan toen de serie werd gemaakt.

Ga maar na. Eind jaren negentig, toen de serie van Joss Whedon start ging, leefden we in een tijd van ongekende bloei, groei en vrijheid/blijheid. Buffy past daar perfect in met z’n listige vermenging van high school series à la Happy Days en griezelfilms. Je zag aan de openingsscène hoe lekker dat postmoderne jasje zit (Jongen en meisje hangen ’s avonds rond op school. Weet je zeker dat er niemand is, vraagt de jongen, en begint haar wild te kussen. Ik weet het zeker zegt ze. Haar gezicht vervormt monsterlijk, ze onthult haar slagtanden en bijt hem dood). Maar deze postmoderne genrevermenging is een listige dekmantel voor een bepaald niet-postmoderne boodschap. Dat verzin ík niet, dat zegt de filosoof Mark Rowlands in ‘Alles wat ik weet, weet ik van TV’. Buffy is een pre-moderne serie, zegt hij. En niets zo modern als pre-modern, zou ik daar aan willen toevoegen.

Ik zal je er niet te lang mee vervelen – ik zie dat je nog niet bent weggezapt, en dat stemt me hoopvol – maar voor een beter begrip van de serie is het toch wel belangrijk dat ik je even uitleg wat moderniteit is. Volgens de moderniteit (ik citeer Rowlands) is de belangrijkste taak in het leven jezelf te verwezenlijken. Daaraan wordt alles ondergeschikt gemaakt, zelfs andere mensen. Je mag je als een soort vampier gedragen, zal ik maar zeggen. Als je goed oplet, zul je zien dat de makers van Buffy the vampire slayer juist een premodern standpunt uitdragen. Buffy’s bestaan wordt in elk geval gekenmerkt door verplichtingen tegenover anderen. Anderen zijn er niet voor haar, zij is er voor hen. Waar voor moderne mensen het bestaan ‘licht’ is (om de term van Milan Kundera te gebruiken), waar zij verplichtingen vrijwillig aangaan en deze gemakkelijk weer kunnen intrekken, daar is het bestaan van Buffy ‘zwaar’. Zij kan niet kiezen wie en wat ze zal zijn. Het is haar lot om vampiers te doden, ze is daartoe uitverkoren. Niet dat ze dat leuk vindt, maar ze heeft geen keuze. Ze zal zich moeten verzoenen met haar lot.

Waarom ik deze pre-moderne boodschap juist zeer modern vind?, vraag je je misschien af. Nou simpel, het idee van zelfverwezenlijking als hoogste goed is de afgelopen jaren flink onder vuur komen staan. En er wordt alom gezocht naar nieuwe – of juist oude – normen en waarden om de samenleving van te doordringen. Het individualisme is uit, we vinden dat mensen niet alleen voor zichzelf op aarde zijn, maar ook voor elkaar, voor volgende generaties, voor … – we weten het niet precies, maar in elk geval zijn we modern af. We zijn allemaal een soort Buffy’s geworden, een soort pubers die op zoek zijn naar een volwassen, sociale invulling van ons leven.

Wacht, dat klinkt erg zwaar. Echt, ik beloof je dat er genoeg valt te genieten. Dat Buffy the vampire slayer je keer op keer zal weten te raken. Alleen al de keer dat Xander wordt achterna gezeten door alle vrouwen (levend én dood) omdat hij ze per ongeluk heeft betoverd. Of de aflevering dat iedereen in Sunnydale veroordeeld is tot zingen (waarvoor de maker Joss Whedon speciaal comositieles heeft genomen). Of die aflevering dat niemand meer kond praten. Of de aflevering dat Buffy’s moeder doodgaat – heel knap, vrijwel in ‘real time’ opgenomen (Buffy die thuiskomt en minutenlang door het huisloopt, op zoek naar haar moeder). Of.. of…

DOCHTER: Pap… Mogen nog een aflevering? Het is zo spannend! Pleeeeease!

FADE OUT