Te veel eer (Over How The Beatles destroyed Rock ‘n’ Roll van Elijah Wald)

Te veel eer (Over How The Beatles destroyed Rock ‘n’ Roll van Elijah Wald)

“The Beatles zijn God. Ze zijn de compleetste groep aller tijden. Als klein kind hield ik al een soort zoektocht naar het hoe en waarom van The Beatles. Ik geloof dat sommige mensen op aarde zijn om speciale dingen te doen, maar deze jongens waren zo speciaal, daar moest een reden voor zijn. Dat ging heel diep, dat gevoel voor The Beatles, soms was het bijna lachwekkend. Een paar jaar geleden ben ik opgehouden met erover te praten, nu hou ik het liever voor mezelf.”

Dit zei Rude Boy (Urban Dance Squad, Junkie XL) ooit, en ik kan er een heel eind in meegaan. En ook ik denk dat zwijgen over je idolatrie beter is. Je zit jezelf als fan in de weg als je mensen wilt bekeren: als fan (fanatiekeling, fanaat) roep je eerder weerstand op dan dat je zieltjes wint. Je obsessie maakt het je onmogelijk je te verplaatsen in de ander, je draaft door waar je redelijke argumenten zou moeten gebruiken, je dramt en je drijft – met onverschilligheid of zelfs afkeer tot gevolg. Nee, als fan kun je je beter in stilzwijgen hullen. Woorden schieten trouwens toch tekort.

Maar af en toe moet je toch uit je schulp kruipen.

Laatst nog, toen Het Parool in Paradiso een avond The Beatles versus The Rolling Stones hield. Dan kun je je als fan niet onbetuigd laten. Zoals de meeste Beatles-fans kan ik de muziek van de Stones zeker waarderen, echt waar. Ik vind zelfs Voodoo Lounge best te pruimen – kom daar maar eens om bij de meeste Stones-fans ;-). Maar The Beatles zijn toch echt groter dan The Stones. Ik zou tientallen argumenten kunnen aandragen waarom, maar zal het (zie boven) kort houden. Daarom alleen het belangrijkste argument: het gaat bij The Beatles niet zozeer om de muziek, het gaat eerder om de mentaliteit. The Beatles hadden een ongeëvenaard vermogen tot verwondering, tot onbevangenheid. Dit vormde een bron van creativiteit die aan bijna al hun muziek ten grondslag ligt. (Soms geweldige muziek, soms niet zo geweldig. Dat doet er niet zo toe, want nogmaals: de muziek is niet het belangrijkste.)

Het bekendste voorbeeld van dit vermogen tot verwondering is misschien wel de ontstaansgeschiedenis van het intro van I Feel Fine: het begint met de ‘reverb’ doordat de microfoon het geluid van een versterkte gitaar oppikt, dat weer wordt versterkt etc. KWANGGGGG!!! Inmiddels is dit een van de grootste clichés uit de popmuziek, maar in 1964 nog niet. Honderden muzikanten hebben voordat I Feel Fine was opgenomen per ongeluk reverb veroorzaakt doordat ze de microfoon te dicht bij de versterker zetten, en allemaal hebben ze geprobeerd het uit te bannen. The Beatles juichten het juist toe. Zij zetten de aanzwellende elektronische herrie in om de spanning in de aanloop naar het nummer te verhogen.

Zo’n open houding zou ik ook willen hebben, dat lijkt me het hoogst haalbare. Niet iedereen denkt er zo over, helaas. De ene keer zijn het Stonesfans met hun neerbuigende ‘doe maar gewoon dan doe je gek genoeg’- en ‘It’s only Rock ‘n’ roll’-houding die niet willen luisteren. En nu is het weer Elijah Wald, die komt met het boek How The Beatles destroyed Rock ‘n’ Roll. Wald – bekend van Escaping the Delta, waarin hij betoogt dat Bluesmuziek grotendeels een uitvinding is van blanken (zie ook Vers Geperst 30 2004) – stelt nu dat door The Beatles een kloof is ontstaan tussen blanke en zwarte muziek. De rock ‘n’ roll was nog een ‘multiraciaal fenomeen’ volgens Wald. The Beatles hebben zwart en blank uit elkaar gedreven met hun moeilijke (typisch ‘blanke’) muziek en hun weigering in 1966 om nog langer live op te treden (uit je bol gaan bij concerten, typisch ‘zwart’). Wald vindt het vreemd dat dit The Beatles nooit is aangerekend, aldus een recensie vandaag in De Volkskrant.

Een interessante, originele (ik zou bijna zeggen: Beatles-que) maar ook erg merkwaardige stelling. Immers: The Beatles waren dol op ‘zwarte’ muziek, en dweepten met hun liefde voor rock ’n roll. Alleen was daar rond 1963 de fut wel uit, met Elvis in dienst, Chuck Berry en Jerry Lee Lewis in de gevangenis, Little Richard in de Here en Buddy Holly in de hemel. Het publiek was toe aan iets nieuws. The Beatles boden dat, mag dat misschien?

The Beatles hebben het ‘multiraciale fenomeen’ dus niet om zeep geholpen maar juist een nieuwe impuls gegeven. Of hierdoor een scheiding tussen blanke en zwarte muziek ontstond? Het lijkt me sterk. De kloof tussen zwarte en blanke muziek is er zeker geweest (tot deze werd overbrugd door platen als Remain in Light van The Talking Heads), maar om The Beatles dit nu te verwijten? Lijkt me onzinnig. The Beatles mogen Jezus Christus dan misschien in populariteit overtreffen, ze zijn God niet.

Deel:

Geef een reactie