Zalige onwetendheid (Generalist versus specialist)

Zalige onwetendheid (Generalist versus specialist)

De maatschappij heeft steeds vaker behoefte aan specialisten dan aan generalisten. Naarmate de wetenschap, een vakgebied, een markt of wat dan ook zich verder ontwikkelt, breidt de kennis daarover zich uit. Niemand kan meer het hele veld overzien, en dus moet de kennis worden verdeeld over deskundigen, waarna elke discipline zich weer verder vertakt. Een ontwikkeling die onvermijdelijk is wil de wetenschap zich verder ontwikkelen, wil er economische groei plaatsvinden en andersoortige ‘vooruitgang’ worden geboekt.

Leve de specialisatie, dus. Al vallen er wel kanttekeningen te plaatsen bij de opkomst van de mensen die steeds meer over steeds minder weten. En heb ik het niet over de bekende verkokering van specialisten die langs elkaar heen werken, waardoor kennis niet wordt gebundeld (een probleem, maar hoe ernstig dit gebrek is aan wat ik maar interdisciplinaire discipline zal noemen – ik zou het niet kunnen zeggen). Nee, ik doel eerder op de vraag: worden we wel gelukkiger van de steeds verdergaande specialisatie? Ik ben geneigd die vraag ontkennend te beantwoorden.

Ik heb, laat ik me voorzichtig uitdrukken, niet veel medische specialisten ontmoet die werkelijk begaan waren met het welzijn van hun patiënten. Van advocaten, accountants en andere zakelijke dienstverleners is bekend dat ze een nauwelijks onverholen minachting jegens hun ‘cliënten’ hebben: hulpbehoevende wezens die nauwelijks in staat zijn hun problemen in het juiste jargon te formuleren, en al helemaal niet om met hooggeleerde oplossingen te komen. Sterker nog, ze ergeren zich aan de domheid van die mensen en hun probleempjes, en snakken naar een gesprek op niveau, ze verkeren het liefste onder specialisten. Wie gelukkig is, minacht de ander niet en ergert zich niet aan zijn medemensen. Hier komt nog bij dat de specialist van zaken buiten zijn vakgebied bijzonder weinig weet, en dat werkt een onzekerheid in de hand. Nee, de specialist, de pijler onder de moderne maatschappij, is niet gelukkig.

De generalist is maar iets beter af. Het is heerlijk om wat aan te rommelen in je leven, zonder de benauwende beperkingen waar de specialist mee te kampen heeft. Nu eens een inleiding in de vrijmetselarij, dan een weer een boekje over de moderne natuurkunde. Interessant. Prettig ook om over veel zaken een beetje mee te kunnen praten. Tot hij zich verveelt, en weer de kennis van een andere specialist kan afromen. Alleen schaamt hij zich voor zijn onwetendheid. Had hij maar doorgeleerd, was hij ook maar iemand geworden met autoriteit, iemand die ook eens een zinvolle bijdrage kon leveren aan de maatschappij. En wat zijn er veel onderwerpen waar hij werkelijk niets van afweet, hoe breed zijn kennis ook is.

De specialist en de generalist hebben beide een verkeerde kennisdosis binnengekregen. Veel weten van te weinig, te weinig van veel: gelukkig word je er niet van. Dan liever onwetend blijven. Om de filosoof Emile Cioran te citeren: “Als je nergens goed in bent, geniet je de ultieme geestelijke vrijheid om te doen en laten wat je wilt. “Het heelal ligt aan je voeten, je hebt ogenblikkelijk toegang tot de kern van het geluk: extase in het nulpunt van het bestaan, leven dat gemetamorfoseerd is, bevorderd tot de toestand van zucht, van eeuwigheid die ademt en door geen mysterie wordt bezwaard.”

Deel:

Geef een reactie