De permanente morele stellingname van Bob Dylan

Van zijn eigen literaire verdienste heeft hij geen al te hoge dunk. Al op zijn 23ste zong hij vol zelfspot “Yippee, I’am a poet, and I know it, hope I don’t blow it.” Later noemde hij zich ‘just a song and dance man’, en zijn ruim zevenhonderd songteksten noemde hij lyrics. Wat maakt hem desondanks tot een van de grootste kunstenaars van de laatste vijftig jaar? Zijn werk behoort tot het eeuwenoude genre van de ‘belles lettres’ waar minstrelen en chansonniers in excelleren.

Zijn thema’s zijn beperkt in aantal: de ontoereikendheid van de liefde, zwerven, sterfelijkheid en – in iets mindere mate – religiositeit zijn de vier constanten. Het oeuvre, doordesemd van humor en zwartgalligheid, is een hecht bouwwerk dat één, overigens nooit expliciet uitgesproken hoofdthema zichtbaar maakt: alleen door zijn individualiteit te ontplooien kan de mens zich wapenen tegen zijn individuele kwetsbaarheid.

Deze verfijnde paradox vindt men op talloze manieren terug als een permanente morele stellingname tegenover een mensheid die ertoe neigt het individu dat zich niet aanpast aan de groepsnorm, belachelijk te maken, te discrimineren, isoleren, of desnoods te vermoorden, als het even kan in naam van een of andere god. In de rampzalige samenleving van vandaag de dag is nauwelijks een kunstenaar te vinden die deze stellingname zo overtuigend en verbazingwekkend gevarieerd brengt als Dylan.

Zo kun je het ook bekijken. Wouter van Oorschot in de Volkskrant van vandaag.