Gelukkig maar!

Een optimistische levenshouding ligt vaster dan we denken, is verankerd in de persoonlijkheid. Een optimistische levenshouding hoort bij een open persoonlijkheid, bij eigenschappen als extraversie, nieuwsgierigheid, bij de bereidheid risico’s te nemen, bij openstaan voor ervaringen. De basisdimensies van de persoonlijkheid kunnen in de loop van het leven iets veranderen, maar zijn duurzamer dan we soms zouden willen.

De suggestie van maakbaarheid is daardoor een tragische belofte: juist degenen die haar nodig hebben, kunnen niet een-twee-drie hun persoonlijkheid veranderen. Hun levenshouding is geen jas die ze naar behoefte kunnen wisselen. En voor degenen die haar niet nodig hebben, de optimisten, is de maakbaarheidsbelofte niet bedoeld. Zij komen er toch wel.

Is het dan allemaal onzin wat de positieve psychologen beweren? Nee, de kern van hun overtuiging is waar. De manier waarop je in het leven staat, de perceptie van heden, verleden en toekomst, kleurt je ervaringen. Je kunt een mens alles afnemen, zei Viktor Frankl op grond van zijn ervaringen in Auschwitz, behalve één ding: de laatste menselijke vrijheid, het vermogen om zelf je houding te kiezen, in welke omstandigheid dan ook.

Dat is alleen niet iedereen gegeven. In tegenstelling tot wat de damesbladen ons willen doen geloven is het daarom te simpel om te stellen dat geluk een kwaliteit is die je zelf kunt beïnvloeden. Een andere levenshouding ontwikkel je niet door een lijstje met geluksfactoren af te werken en je voor te nemen voortaan opgewekt door het leven te gaan.

Suzanne Weusten in de Volkskrant van 26-11-2005