Pro Favorita (Over de sponsoring van politieke partijen)
De stichting Vrienden van Rita Verdonk heeft onlangs de BV Favorita opgericht. Die naam klinkt als van een exploderende frisdrank, maar het is een bedrijf dat zich gaat bezighouden met het inzamelen van gelden voor de politica. Tot irritatie van de politieke partijen in de Tweede Kamer. Maar wat is er mis met deze vorm van sponsoring?
Tegen sponsoring van een politieke partij (of ‘beweging’) zijn verschillende bezwaren mogelijk:
Bezwaar 1: Wie het meeste geld heeft, krijgt de meeste gelegenheid zich te presenteren aan kiezers.
En inderdaad, wie het meeste geld heeft kan de meeste zendtijd kopen, de meeste advertenties zetten en de meeste folders drukken. Maar wie zegt dat een marketingcampagne succesvoller is naarmate er meer geld tegenaan wordt gesmeten? het verband tussen input (euro’s) en output (stemmen) is allerminst duidelijk. Vaak zijn goedkope campagnes zelfs succesvoller dan dure, aangezien elke euro doelgericht moet worden ingezet. Dit dwingt degene die campagne voert na te denken over elementaire vragen zoals: wie is mijn doelgroep, wel medium kan ik het beste inzetten etc. Dit in tegenstelling tot degene die bulkt van het geld en denkt dat als hij het maar uitgeeft het allemaal wel goed komt. Denk aan de campagne van Pim Fortuyn in de aanloop tot verkiezingen van 2002: een mooi staaltje politieke ‘guerilla marketing’, met optredens op televisie als speerpunt.
Bezwaar 2: Je levert je als politieke partij uit aan het bedrijfsleven.
Dit bezwaar werd een enkele jaren geleden ook geopperd toen de VVD (notabene een van de partijen die nu moeilijk doet over de sponsoring van Verdonk) zich liet sponsoren door een aantal bedrijven, waaronder softwarebedrijf Microsoft. De PvdA waarschuwde toen ook dat dit ‘een politieke partij onvermijdelijk van het bedrijfsleven afhankelijk maakt’. Maar dat valt in de praktijk wel mee. Je laten sponsoren wil nog niet zeggen dat je je geheel overlevert aan je geldschieter. Vaak integendeel. Je laten sponsoren is meestal een lekker makkelijke manier van geld aantrekken. Je laat anderen meeliften op jouw naamsbekendheid, zonder er iets voor te hoeven doen. OK, een beetje dan. De logo’s van de sponsors meenemen op verkiezingsaffiches. Op het partijcongres een standje inruimen waar Microsoft Office kan worden verkocht. Dat soort zaken. Je spekt er de kas voor de verkiezingscampagne mee, zonder al te veel verplichtingen aan te gaan.
En de politieke partij die sponsors toch invloed geeft in het beleid, staat een afstraffing van kiezers te wachten. Je kunt een sponsor vergelijken met een adverteerder in een krant: als die adverteerder zeggenschap krijgt over de inhoud van de redactionele pagina’s, kun je erop rekenen dat lezers de krant de rug toekeren. Niet in belang van de krant, en uiteindelijk ook niet van de adverteerder.
Bezwaar 3. Het is niet duidelijk wie de geldschieters zijn.
Dit bezwaar wordt nu geopperd tegen de BV Favorita, die de partij (pardon, ‘beweging’) Trots op Nederland gaat financieren. Ik zou zeggen: wat doet het ertoe? Bij een politieke partij gaat het toch vooral om wat ze beweert, doet en nalaat, niet om wie de rekening betaalt? In een restaurant gaat het toch ook om het menu, de bediening, de entourage en toch niet om wie de eigenaar is van het etablissement?
Trouwens: al weten we niet precies wie de financiers van Favorita zijn, we weten wel waar we ze moeten zoeken. In de strijd tussen Verdonk en Mark Rutte om het lijsttrekkerschap van de VVD, bleken vooral ‘ontevreden ondernemers’ haar te steunen, die zich tegen de ‘gevestigde orde’ kantten. En waarom zou een ondernemer tegen de gevestigde orde zijn? De meeste ondernemers verkopen meer spullen aan rijken en notabelen dan aan revolutionaire armoezaaiers – aan de gevestigde orde, kortom. Dit moeten dus welhaast ondernemers zijn geweest met een hekel aan hun eigen klanten. Of ondernemers die niet zo best presteren en dit hun (potentiële) klanten verwijten. Geen ondernemers met veel overtollig sponsorvet in elk geval.