PCM versus Kranten.com: de geschiedenis herhaalt zich
1764. De Engelsman Hargreaves vindt de spinning-jenny uit. De katoenindustrie zal nooit meer dezelfde zijn. Katoenspinnerijen kunnen in één klap veel sneller werken. Zelfs meer garen spinnen dan weverijen kunnen verwerken – totdat Arkwright erin slaagt een aantal spinmachines gelijktijdig door waterkracht in beweging te brengen.
Naarmate de spin- en weeftechniek verbetert, voldoet waterkracht niet meer als bron van energie: te wisselvallig, te onbetrouwbaar, te onbeheersbaar. Als Watt echter de stoommachine met condensor uitvindt en vervolgens – in 1781 – bovendien ontdekt hoe je een zuigerstoot in een draaiende beweging kunt omzetten, is grootschalige mechanisering van de industrie mogelijk. De machinebouw doet de vraag naar ijzer en staal stijgen en roept nieuwe takken van productie in het leven.
De industriële revolutie in Engeland vindt niet zonder slag of stoot plaats. Iedere moderne machine verdrong een aantal handwerkers en iedere verbetering in de agrarische techniek enkele landbouwers. Doordat bovendien de bevolking extreem snel groeit, ontstaat er een stuwmeer aan goedkope arbeidskrachten. De lonen in de nieuwe industrieën zijn laag, de arbeiders worden uitgebuit. Toch stijgt ook hun welvaartspeil op termijn. De koopkracht van de loontrekkers stijgt tussen 1870 en 1914 zelfs met 45%.
1989. Tim Berners Lee vindt het hypertekstprotocol uit en bouwt de eerste browser. De automatiseringsindustrie zal nooit meer dezelfde zijn. Het internet wint in één klap aan gebruiksgemak. En naarmate het internet meer gebruikers vindt, ontstaan hele nieuwe industrieën. Zoals de ‘CMT-industrie’, waarin telecommunicatie, media en informatie-technologie verenigd zijn. Zo kunnen dagbladen via het net worden verspreid, en desgewenst worden opgevraagd via de mobiele telefoon.
De internet-revolutie vindt niet zonder slag of stoot plaats. Als een krant eens besluit de papieren uitgave te staken, sneuvelt er ergens wel een drukker. En elektronische knipselkranten met hyperlinks zullen wel eens ten koste gaan van de advertentieinkomsten van de kranten waarnaar verwezen wordt. Maar ook dat, dames en heren van de PCM, is vooruitgang.
Column voor Freeler over de rechtszaak van PCM tegen Kranten.com