Trends en het MKB
De uitspraak dat voor een ondernemer niets zeker is, behalve dat alles verandert, is inmiddels aardig versleten. Maar daarom niet minder waar. Verstandig en vooral snel inspelen op veranderingen is dan ook een van de belangrijkste kenmerken van goed ondernemerschap. Vooral voor kleinere ondernemers is het echter niet altijd eenvoudig goed zicht te houden op de veranderingen in de markt. Speciaal voor ondernemers in het Midden- en Kleinbedrijf is nu een praktisch boek verschenen dat de belangrijkste trends voor de komende jaren op een rij zet.
Dit boek, Megatrends en de gevolgen voor het Midden- en Kleinbedrijf, is in opdracht van Teleac/not geschreven door specialisten van het Economisch Instituut voor het Midden-Kleinbedrijf (eim) en werd in samenwerking met ABN AMRO en KPMG op de markt gebracht. Behalve het boek brengt Teleac/not ook zes programma’s op televisie over hetzelfde onderwerp. Ieder programma handelt over één trend. Het doel van zowel boek als televisieprogramma’s is de mkb-ondernemer op heldere en praktische wijze op de goede weg te helpen. Het is niet de eerste keer dat Teleac speciaal voor het mkb een dergelijke cursus heeft opgezet: eerder werden al de cursussen Een eigen onderneming, Het familiebedrijf en Een groeiend bedrijf uitgebracht.
De zes megatrends die besproken worden, liggen enigszins voor de hand. Globalisering, informatietechnologie en strategische samenwerking bijvoorbeeld zijn geen thema’s die zomaar uit de lucht komen vallen. Iedere ondernemer zal wel eens nagedacht hebben over de gevolgen van de Europese Monetaire Unie of het nut van computersystemen. Het belang van de cursus – en dan vooral van het boek – ligt dan ook niet in het feit dat er nieuwe trends worden ontdekt, maar ligt daarin dat er duidelijk wordt uiteengezet wat de betekenis is van algemeen erkende trends voor het midden- en kleinbedrijf.
Dat is geen overbodige luxe. Een trend signaleren is één ding, maar het goed analyseren van die trend om er vervolgens op te kunnen inspelen – dat is tenslotte waar het werkelijk om gaat. En alhoewel iedereen zo onderhand de klok wel heeft horen luiden, zijn er waarschijnlijk weinig ondernemers die het helder voor ogen staat wat een trend als globalisering voor hun eigen bedrijf betekent. Vanwege de praktische benadering en de overzichtelijke opzet is het boek Megatrends een welkome uitgave.
Van trend tot trend
De eerste trend die behandeld wordt is De klant centraal. Consumenten worden steeds grilliger en veeleisender. Ook mkb-ondernemers zullen meer dan ooit moeten luisteren naar hun klanten, willen zij succes behalen. Daartoe bestaan verschillende instrumenten. Database-marketing is bijvoorbeeld een manier om klantgegevens op strategische wijze te gebruiken. Wanneer u bijhoudt waar uw klanten in geïnteresseerd zijn, kunt u hen op maat gesneden aanbiedingen doen. Ook het zoeken van nieuwe doelgroepen en het investeren in personeel worden genoemd als mogelijk antwoord op de veranderende klantenwensen. Zo kan een slager met een winkel in het centrum van de stad zich aanpassen aan de behoefte van zijn (werkende) klanten door meer kant-en-klaar maaltijden aan te bieden en ’s avonds een half uurtje langer open te blijven. Het investeren in medewerkers – door hen bijvoorbeeld verkooptrainingen aan te bieden – heeft tot gevolg dat uw klanten beter geholpen worden.
Globalisering is het proces van toenemende internationale verwevenheid van de economie. Met de komst van de euro, de munt voor alle landen van de Europese Monetaire Unie, zal de Europese invloed op de Nederlandse economie alleen maar groter worden. Maar ook buiten Europa wordt de wereld kleiner. Dat uit zich in een toename van export en import, maar ook in bijvoorbeeld de groei van buitenlandse investeringen en de verplaatsing van delen van het productieproces naar het buitenland. De internationalisering van de markt lijkt voor kleine ondernemers misschien niet direct relevant, maar kan toch, direct of indirect, wel degelijk van belang zijn. Ten eerste biedt de globalisering mkb-ondernemers nieuwe kansen om bijvoorbeeld actief te worden op de exportmarkt of om toeleverancier te worden van buitenlandse bedrijven die zich in Nederland vestigen. Ten tweede ondervindt het mkb in toenemende mate concurrentie van buitenlandse ondernemingen, die actief worden op de Nederlandse markt. En ten slotte is globalisering van belang voor mkb-ondernemingen die toeleveren aan andere ondernemingen die de effecten van globalisering direct ondervinden. Immers, als de export toeneemt, zullen deze ondernemingen meer kunnen toeleveren; neemt daarentegen de concurrerende import toe, dan heeft dat juist een ongunstig gevolg voor de mkb-ondernemingen. Alle reden dus om de gevolgen van de globalisering in het oog te houden.
De derde trend in Megatrends is de veranderende bereikbaarheid. Of het nu gaat om de bereikbaarheid van uw onderneming voor uw werknemers of uw toeleveranciers, of om het verkeer van en naar uw klanten, vertragingen in het vervoer zijn altijd nadelig. Niet alleen voor uw bedrijf, maar ook voor de samenleving als geheel; denk alleen al aan het milieu. Veel strategische beslissingen hebben te maken met de (afnemende) bereikbaarheid. Zo kunt u bijvoorbeeld denken aan een andere locatie van de onderneming of aan flexibilisering van de werktijden van uw personeel. In het eerste geval zult u kiezen voor een locatie met een betere bereikbaarheid, in het laatste geval zullen uw medewerkers minder tijd kwijt zijn aan het woon-werkverkeer. Ook door slim gebruik te maken van informatietechnologie en telecommunicatie kunt u zorgen voor een vermindering van het zakelijk verkeer. U hoeft bijvoorbeeld uw klanten niet langer persoonlijk te bezoeken, of u laat een deel van uw personeel thuis of op een andere plaats werken.
Over de opkomst van de informatietechnologie valt zoveel meer te zeggen dat hieraan een apart hoofdstuk is gewijd. Computersystemen kunnen steeds meer voor steeds minder geld. De vele nieuwe digitale mogelijkheden worden in Megatrends op een rij gezet. Wat heeft een mkb-ondernemer bijvoorbeeld aan het Internet of aan electronic data interchange (edi)? Niet alleen de kansen, maar ook de bedreigingen van it komen in dit hoofdstuk aan bod. Zo is het investeren in dure it-toepassingen weggegooid geld als de mensen die er uiteindelijk mee moeten werken, er niet goed mee weten om te gaan.
De vijfde megatrend is strategische samenwerking. Samenwerking met andere bedrijven is een belangrijke manier om veranderingen in de bedrijfsomgeving aan te kunnen. Twee weten meer dan één en ieder kan zich op zijn eigen kernactiviteiten blijven richten, tegelijkertijd profiterend van de kennis en ervaring van de strategische partner. Een ideale formule, zo lijkt het. Bij de beslissing om te gaan samenwerken gaat u natuurlijk niet over één nacht ijs. Er komt heel wat kijken om een strategische samenwerking goed op poten te zetten. De voor- en nadelen worden besproken en een uitgebreid praktisch stappenplan helpt bij het opzetten van een samenwerkingsverband.
De zesde en laatste trend die in Megatrends behandeld wordt, is modern ondernemerschap. Daarbij ligt het accent vooral op modern personeelsbeleid: human resource management en flexibilisering zijn belangrijke thema’s. Er is een groeiend besef dat werknemers het feitelijke werkkapitaal van de onderneming vormen (human capital) en in hoge mate het succes van de onderneming bepalen. Daar komt bij dat de wensen en behoeften van werknemers de laatste jaren zijn verschoven. Zowel voor werkgever als werknemer is een vaste baan tot aan het pensioen niet langer zaligmakend. Meer aandacht voor uw medewerkers is daarom geboden. Flexibele werktijden, sabbatical leaves, demotie, arbozorg: het zijn slechts enkele termen die in dit hoofdstuk worden uitgelegd en besproken. En wie hoorde er een aantal jaren geleden over ‘onthaasting’, ‘flexwerkers’ of ‘employability’? Het zijn niet alleen modewoorden, maar zaken om aandacht aan te besteden.
Verhelderend
In een notendop zijn hierboven de zes trends beschreven waar het in Megatrends en de effecten voor het Midden- en Kleinbedrijf om draait. Het boek gaat veel dieper op de materie in – en dat is meteen een belangrijk pluspunt: de auteurs blijven niet steken in het oppervlakkig beschrijven van trends en hippe technieken, maar bieden zeer veel achtergrondinformatie. De trends worden met elkaar in verband gebracht en toegelicht met verhelderende praktijkvoorbeelden. Tips, stappenplannen en checklists moeten de ondernemer verder op pad helpen. De inleiding van Megatrends belooft dan ook dat het boek een ‘praktisch hulpmiddel’ zal zijn. Toch is het als theorieboek sterker dan als praktische leidraad., want vooral de theoretische onderbouwing is goed verzorgd. Juist omdat de verschillende onderwerpen vanuit praktisch oogpunt worden besproken, ontbreekt de taaie taal die veel theorieboeken onverteerbaar maakt. En de auteurs zijn econoom genoeg om hun verhaal voldoende diepgang te geven.
Wat de praktijk betreft biedt Megatrends, afgezien van het broodnodige theoretische kader, toch niet veel meer dan een eerste aanzet. De praktische aspecten van de implementatie van een nieuwe it-toepassing laten zich nu eenmaal niet vangen in één enkele checklist. Dat het boek als praktisch handboek niet helemaal uit de verf komt, wil niet zeggen dat het zijn forse prijs (fl. 99,-) niet waard is. Juist de vele praktijkvoorbeelden en de toegankelijke schrijfstijl zorgen er voor dat het als theorieboek zeer sterk is. Megatrends is al met al een perfect leerboek voor wie wil weten wat begrippen als ketenmanagement, empowerment of efficient consumer response nu precies inhouden, wat de effecten zijn van globalisering op mkb-bedrijven en hoe human resource management kan bijdragen tot betere bedrijfsresultaten. En wie wil dat nu niet?
Megatrends en de gevolgen voor het Midden- en Kleinbedrijf
Samensteller René Vogels
Uitgeverij Teleac/not, Utrecht 1997. ISBN 90 6533 447 5. Prijs: fl. 99,-.
Jan Bletz en Pauline Kleijer, Artikel voor Rendement