Francois Van Coke: Afrikaanse rebel in rustig vaarwater

Fuck de koning? Fokofpolisiekar, zal je bedoelen! Fokofpolisiekar: de band van de Zuid-Afrikaanse Francois Van Coke. Roemrucht in eigen land, en zeer succesvol. Zoals ook zijn band Van Coke Kartel uiterst succesvol is. En nu is er een eerste solo-album van Francois Van Coke: “Ik ben niet meer de jongen van 23 die slaapt op een matras op de grond en seksblaadjes leest. Dat hoor je terug in mijn muziek.”

Het is bijna niet te geloven, maar Fokofpolisiekar (opgericht in 2003) was de eerste echte alternatieve rockgroep die in Afrikaans zong. Tot dan toe waren rockgroepen in Zuid-Afrika altijd fletse en ongevaarlijke kopieën geweest van Britse en Amerikaanse groepen, maar Fokofpolisiekar sloeg de luisteraar om de oren met niet mis te verstane teksten als ‘Ek is die haat wat jou forseer/ om jouself aan te rand. / Ek is die pyn wat wegkruip / in als wat jy wil versteek’ (Ik ben de haat die je dwingt/ om jezelf aan te randen. Ik ben de pijn die zich verstopt / waar jij je wilt verbergen). Dat viel bepaald niet in goede aarde bij het conservatieve, overwegend gereformeerde deel van het blanke Zuid-Afrika. “We brachten in Zuid-Afrika eenzelfde schokeffect teweeg als de Sex Pistols 25 jaar eerder in Engeland”, zegt Francois Van Coke. Destijds heette hij nog Francois Badenhorst, maar hij verkoos ‘Francois Van Coke’ om zijn vader, een gereformeerde dominee, te sparen.

Sinds 2008 leidt Fokofpolisiekar een sluimerend bestaan. Af en toe komt de groep nog bij elkaar, er is nog een documentaire en een bijbehorende ‘best of’ verschenen (‘Forgive Them For They Know Not What They Do’). Maar de oorspronkelijke drummer doet al jaren niet meer mee (hij is tijdens een tournee uit een rijdende auto gesprongen), andere leden hebben gezinnen gesticht of zijn vooral bezig met brouwen van hun eigen Fokofpolisiekar-bier.

Francois Van Coke heeft zich samen met Fokofpolisiekar-leden Wynand Myburgh and Justin Kruger tot 2012 vooral bezig gehouden met Van Coke Kartel, een groep die zich op eenzelfde soort Afrikaanse rock richtte als Fokofpolisiekar, zij het misschien wat minder punkerig.

Scherpe kantjes

En nu heeft Van Coke een solo-album uitgebracht, zij het dat ook nu diverse andere muzikanten meespelen, onder wie leden van Fokofpolisiekar. “Maar de muziek op ‘Francois Van Coke’ is veel diverser dan de ‘balls to the wall’ rock van Van Coke Kartel. Ik ben ook duidelijk beïnvloed door andere muzieksoorten. Vooral door alternatieve country- en folkmuziek, maar ook door industrial en pop.”

De scherpe kantjes zijn er wel van af: “Ik ben niet meer de jongen van 23 die slaapt op een matras op de grond en seksblaadjes leest. Ik ben getrouwd, mijn leven is in een rustiger vaarwater gekomen. Dat hoor je terug in mijn muziek.” Inderdaad. Een single van het nieuwe album, ‘Toe vend ek jou’ (met Zuid-Afrikaanse zangeres Karen Zoid), is zelfs een lief, melodieus liefdesliedje. En een grote hit in Zuid-Afrika. “Het best verkopende nummer dat ik ooit heb opgenomen”, aldus Van Coke. Toch worden ouders op de hoes van ‘Francois Van Coke’ gewaarschuwd voor de ‘expliciete teksten’. “Ach, het woord ‘Fuck’ komt nog af en toe voor. Anders zou ik niet weten waar ze bang voor zijn”, relativeert Van Coke.

Roomblanke muziek

Toch staan er hier en daar best verontrustende teksten op ‘Francois Van Coke’, over huiselijk geweld (‘Twee seuns hardloop weg/ Want pa skiet op ma’), over de misdaad en de ‘Gewere, sirenes en honde’ in het huidige Zuid-Afrika. Fanatici en streng gelovigen zullen zich misschien ook storen aan een nummer als ‘Moontlik Nooit’ (‘Misschien nooit’), waarin hij twijfelt of er zoiets is als ‘de waarheid’.

Maar al is het schreeuwerige van zijn eerdere werk verdwenen, een rebel is Van Coke nog steeds. Zeker vergeleken met de christelijke en conservatieve blanke artiesten die het oude Zuid-Afrika van voor de apartheid verheerlijken, zoals Bok van Blerk lijkt te doen in een nummer als ‘De La Rey’, over een heldhaftige generaal tijdens de Boerenoorlog (zie hieronder). Hij staat ook mijlenver af van de kinderlijke, roomblanke niets-aan-de-hand popmuziek, van artiesten als Bobby Van Jaarsveld (‘My Alles’) en Dewald Wasserfall (‘Eendag as ons groot is’).

Francois Van Coke is echter geen rebel om het rebel zijn, zoals zijn wereldberoemde landgenoten van Die Antwoord, twee brave artiesten die zichzelf als ‘white trash’ rappers profileren met shockerend bedoelde nummers in een Engels-Afrikaans brabbeltaaltje.

Nee, Francois Van Coke bezingt liever persoonlijke en sociale kwesties die hem werkelijk bezighouden. “Vandaar dat ik ook niet in het Engels zing maar in het Afrikaans, een taal die maar 4 miljoen mensen spreken en die wellicht op het punt staat uit te sterven. Ik begrijp dat ik hierdoor waarschijnlijk maar een klein publiek kan bereiken. Maar daar gaat het me niet om. Ik wil oprecht zijn, en dat kan ik het beste in mijn moederstaal.”