Post-overname depressie

‘De neuzen moeten één kant op’, wordt er vaak geroepen na een fusie of overname. Of, minder plat uitgedrukt: ‘de organisatieculturen moeten worden geïntegreerd’. Vervolgens komen er uiteenlopende maatregelen om een nieuw bedrijf met een eigen identiteit uit de grond worden gestampt.

Teams van werknemers die jarenlang hebben samengewerkt worden uit elkaar getrokken. Afdelingen verdwijnen. In de kantine wordt een roulatie-systeem ingevoerd. In hoog tempo worden nieuw personeelsleden aangetrokken. Personeelsuitjes worden verplicht gesteld, deelname aan de jaarlijkse sportdag eveneens.

Ondanks de organisatorische wervelwind lukt het zelden de culturen te integreren. Veel culturen zijn niet ‘compatibel’, zo blijkt nu weer uit rapport van accountancy- en advieskantoor KPMG. Ongeveer zoals water en olie: als je de twee in een glas samenvoegt, lukt het je niet de twee te vermengen. Hoe hard je ook roert, je blijft zitten met twee vloeistoffen. Of het lukt door alle maatregelen wel om de oude culturen af te breken, maar niet om een vervangende cultuur in het leven te roepen.

Veel bedrijven blijven zodoende steken in een post-overname depressie. En bij gebrek aan nieuwe gemeenschappelijke normen en waarden ontstaat een cultuur waarin medewerkers uitsluitend persoonlijke belangen behartigen. Het bekende: ieder voor zich en ikke ikke en de rest kan stikken. Er ontstaat als het ware een ‘interne markt’ van personeelsleden die met elkaar wedijveren om de mooiste posities. Hoe groter een bedrijf, hoe meer ‘marktwerking’. Een kleine onderneming ontbeert de kritieke massa voor zo’n markt, in een groot bedrijf is plaats voor een voortdurende stoelendans.

Nodeloos te zeggen dat de prestaties van een bedrijf kunnen lijden onder zo’n door een cultuurvacuüm gedragen interne markt. De echte strijd wordt tenslotte buiten het bedrijf gestreden, in de concurrentie om de gunst van de afnemers. Tijdens alle interne oorlogjes worden alleen baantjes verdeeld. Zolang er tenminste nog wat te verdelen valt. Want voor je het weet ontstaat er een onwerkbare situatie door alle gekonkel en gekissebis. En dan is het snel bekeken met het bedrijf. Waarna alleen nog de positie van puinruimer valt te vergeven.

Column voor F&O