Deus Ex Plastica

Plastic. We maken het, gebruiken het even en gooien het weg, waarna de natuur het mag uitzoeken. Lange tijd dachten we dat plastic afval vervelend was – lelijke landschappen, stikkende zeeschildpadden, microplastics in je favoriete tonijnsteak – maar voor mensen niet levensbedreigend. Helaas stapelt het bewijs zich de laatste jaren op dat chemicaliën die bij de productie van plastic worden gebruikt, kanker kunnen verwekken en ontwikkelings-, reproductieve, neurologische en immuunstoornissen veroorzaken. We hebben onszelf omgeven met een langzaam werkend gif, dat we gewillig consumeren. En dat we ook doorgeven aan onze kinderen: microplastics zijn inmiddels aangetroffen in menselijk bloed en placenta’s.

We pompen jaarlijks zeker rond de 20 miljoen ton plastic afval in het milieu (het gewicht van rond de 2.000 Eiffeltorens), en sinds de jaren vijftig hebben we zo veel plastic gedumpt dat we onszelf nu met rond de 11 miljard ton plastic afval hebben opgezadeld, bijna 20 keer het gewicht van alle mensen op aarde. En die hoeveelheid neemt alleen maar toe.

Nu lees ik weer (in The Guardian, 10 maart) dat microplastics de fotosynthese van planten met 7 tot 12 procent kunnen verminderen. De plastic deeltjes blokkeren het zonlicht deels en belemmeren de normale opname van water en voedingsstoffen. Computermodellen suggereren dat plasticdeeltjes het chlorofylgehalte in planten met 11 tot 13% kunnen verlagen. Minder chlorofyl betekent minder fotosynthese, wat leidt tot verminderde plantengroei, lagere oogsten en uiteindelijk een bedreiging voor onze voedselvoorziening. Met andere woorden: plastic is een sluipmoordenaar van eigen makelij. We produceren niet alleen materiaal dat het proces saboteert waardoor leven op aarde mogelijk is, we draaien onszelf ook langzaam de nek om.

Of toch niet? Een paar dagen later maakt Nature (ik las het in Bright) bekend dat wetenschappers aan de Duitse Universiteit van Würzburg een systeem hebben ontwikkeld dat fotosynthese nabootst. Ze hebben speciale moleculen gecreëerd die, gestapeld als pannenkoeken, efficiënt elektronen kunnen doorgeven wanneer ze worden belicht. De wetenschappers stellen dat deze techniek in de toekomst zou kunnen helpen bij de ontwikkeling van kunstmatige fotosynthese-systemen om rechtstreeks brandstof uit zonlicht te maken. Net als planten, dus. Maar dan op onze eigen voorwaarden, zonder afhankelijk te zijn van de natuur.

Samenvattend: we creëren een probleem (plasticvervuiling, verstoring van de fotosynthese) en dan ontwikkelen we een technologie die het oorspronkelijke natuurlijke proces nabootst dat we aan het verstoren waren. Toch een beetje alsof je een bos kapt om plaats te maken voor een pretpark met plastic bomen.

Beeld: Mistral