De beste stuurlui (Tegen de klaaggraagte)
Een vaak gehoorde klacht over Nederland is dat ‘we’ zo negatief zijn over ons land. Geen nationale trots, onze kennis van ons grootste verleden is minimaal, we gaan slordig om met onze taal, onze cultuur, de gemeenschappelijke ruimte en wat een rotzomer is het toch. ‘We’ weten zo goed wat er allemaal fout is met de economie, met Ajax en met Feyenoord; Balkenende lijkt op Harry Potter en is één bak-ellende, ha ha.
Je kunt natuurlijk je schouders ophalen over die klaaggraagte, maar daarmee verandert er niets. Je kunt er ook repressief tolerant / serieus op in gaan en een dialoog op gang brengen, maar of dat helpt? Het is een, vooral op stadsdeelraadniveau, populaire methode, maar al te vaak gaat het om ‘de beste stuurlui staan aan wal’-achtige’ klachten. En praatjesmakers, schreeuwers en betweterige adviseurs verheffen hun stem alleen maar als je hun een microfoon en een podium geeft. Wat dan te doen tegen de klaaggraagte?
Volgens een van de beroemde wetten van de historicus C. Northcote Parkinson bestedenn bestuurders veel minder tijd aan belangrijke zaken dan aan pietluttigheden. Neem de situatie dat een regering vergadert over twee zaken: de bouw van een kernreactor en de aanschaf van koffieautomaten in de departementen. Als het gaat over de bouw van een kernreactor van een miljard euro, kan volgens Parkinson geen politicus zich iets voorstellen bij zo’n bedrag met veel nullen. Dat maakt het makkelijker om uit te geven (‘Anderhalf miljard? Ook goed!’). Verder begrijpt bijna niemand wat een kernreactor precies doet. Dit agendapunt zal dan ook een hamerstuk zijn. Gaat het daarentegen over de aanschaf van een nieuwe koffieautomaat van een paar tientjes, dan heeft elke bestuurder een stellige mening klaar. Iedereen kan het bedrag vertalen naar zijn portemonnee en iedereen weet precies hoe een goede kop koffie hoort te smaken.
Kortom: stuurlui die niet aan wal staan, maar daadwerkelijk een roer in handen hebben, draaien er slechts met grote tegenzin aan, zo zou je deze ‘Parkinson’s Law’ kunnen herformuleren. Ligt het dan niet voor de hand om mensen die klagen (in een bedrijf, in een gemeente – noem maar op) meer verantwoordelijkheid te geven. Kortom: de stuurlui aan wal aan boord te halen? Dat zal ze leren!
Dit alles legde ik voor aan een kennis van mij, een van die stuurlui die lange tijd het roer in handen heeft gehad, maar die nu aan wal staat – een adviseur met enige recht van spreken, met andere woorden. Maar Jan, zei hij, waarom dacht je dat het bestuur in Nederland zo slecht is? Jouw oplossing is juist het probleem. Die klaaggrage stuurlui waar jij op doelt hebben juist het roer in handen. En de verkeerde stuurlui staan aan wal.