Leven met Johnny Rep (Over balletjesafwachters en goaltjesdieven)
Er gaan jaren voorbij dat ik niet aan Johnny Rep denk, maar vandaag toevallig wel. Vandaag wordt op Texel de Johnny Rep Classic gehouden, zo lees ik, een recreatieve wielertoertocht van 75 kilometer met start en finish bij Stayokay aan de Haffelderweg in Den Burg. Johnny Rep – het goudhaantje van Ajax in zijn glorietijd, van het Nederlands elftal dat wereldkampioen had kunnen worden, ware het niet dat… Die Johnny Rep dus.
Ik kom nog wel eens mensen tegen die zichzelf vergelijken met Johnny Rep. Vaak zijn het verkopers, de Johnny Rep-achtigen, commercieel ingestelde mensen in elk geval. meestal gaan ze er prat op dat ze zo goed kansen kunnen ‘grijpen’. Dat ze ‘deals’ kunnen maken, ‘scoren’. Succesvolle mensen zijn het doorgaans (en succes is voor hen altijd ‘een keuze’). Slimme mensen zijn het ook, die weinig tijd verspillen omdat ze goed kunnen kiezen voor zaken die zeker wat opleveren – geen mensen die uit innerlijke overtuiging handelen of juist aarzelende neuzelaars maar berekenende no-nonsense types.
Tegelijkertijd zijn ze sterk afhankelijk van anderen. Want ja, de Johnny Rep-achtigen zijn goed in staat om kansen te verzilveren, maar die kansen dienen zich zelden vanzelf aan. Meestal doen anderen – hun collega’s, hun vrienden, hun teamgenoten kortom – het voorwerk, zodat zij kunnen schitteren. Die teamgenoten moeten ‘zaaien’, zodat de Johnny Rep-achtigen kunnen ‘oogsten’. Zoals – zo wil het verhaal in elk geval – de goaltjesdief Johnny Rep alleen maar balletjes hoefde af te wachten om te scoren.
Allebei zijn ze belangrijk, maar dat wordt door de buitenwacht lang niet altijd onderkend. De Johnny Rep-achtigen worden vaak aanbeden – en als ze dat niet worden, schuiven ze zichzelf wel naar voren zodat hun heldendaden niet onopgemerkt blijven en profileren ze zichzelf niet zelden als ‘inspirator’ of ‘leider’ of ‘aanvoerder’. De verdedigers en middenvelders in het leven doen hun werk daarentegen veelal in stilte, en strijken er minder eer mee op dan hun collega in de frontlinie. Zo deze harde werkers al enige eer opstrijken. Niet alleen is hun werk veel minder zichtbaar dan dat van de goalgetter, bovendien lopen ze gevaar dat hun voorbereidende werk voor niets is – dat ze jarenlang een verkeerde strategie hebben gevolgd, dat ze grof geld hebben geïnvesteerd in de uitvoering een plan dat achteraf gezien niet levensvatbaar. Als ze niets zouden zaaien, zou er ook niets te oogsten zijn – maar niet alles wat ze zaaien is het oogsten waard. Zonder strategie geen succesvolle operatie, maar niet elke strategie draagt de kiemen van succes in zich.
Zonder die werkmieren om hem heen kan de Johnny Rep-achtige niet van deal naar deal springen; zonder hun voorbereidende werk valt er voor hem niets af te maken. Toch waardeert ook de Johnny Rep-achtige zijn collega’s lang niet altijd. De Johnny Rep-achtige staat niet alleen doelgericht maar ook opportunistisch in het leven (misschien is doelgericht wel hetzelfde als opportunistisch, denk ik soms). Hij zou misschien wat meer meters kunnen maken, hij zou misschien collega’s te hulp kunnen schieten, maar dat laat hij na: hij staat in de voorhoede, waarom zou hij dan mee verdedigen? Daar wordt hij niet voor betaald! Trouwens, wie zegt dat meeverdedigen zin heeft? Dat al dat geploeter ergens toe leidt, dat het in een doelpunt uitmondt? Johnny Rep-achtigen zijn kortom nogal eens belabberde teamspelers, die de neiging hebben zichzelf naar voren te schuiven, desnoods ten koste van hun collega’s. Liever lui dan moe, liever een maximaal resultaat dan een minimale inspanning.
Geen wonder dat ze de Johnny Rep-achtige al snel de irritatie van zijn medespelers oproept, zeker wanneer hij vergeet zijn successen met hen te delen. Zo moet het de echte Johnny Rep ook zijn vergaan, dacht ik toen enkele jaren geleden zijn biografie uitkwam, Rep, een roerig (voetbal)leven. Een bespreking van Johan Derksen staat op de site van Voetbal International.
Ik ken Rep niet, en kan me vergissen – volgens Derksen is hij ‘een wereldgozer, altijd goed gehumeurd, wars van sterallures’, maar ik heb toch sterk de indruk dat Johnny Rep toch echt een Johnny Rep-achtige is. Te gemakzuchtig om zijn trainersdiploma te halen, niet sterk genoeg om te vechten tegen de verleiding van drank en vrouwen, te opportunistisch (of is het doelgericht?) om langdurig vriendschappen te onderhouden. “Rep beseft dat hij te weinig aan zijn netwerk heeft gedaan en daarom hoopt hij, tegen beter weten in, nog steeds op een telefoontje van een topcoach die hem als rechterhand wil meenemen”, schrift Derksen. Maar voorlopig is zelfs zijn oude amateurclub Hellas Sport niet in hem geïnteresseerd: “De vereniging negeerde hem als trainer, terwijl er in het gedenkboek over het honderdjarig bestaan geen enkele aandacht aan de beroemdste speler uit de clubhistorie werd besteed.”
Alleen op Texel staat kennelijk nog wel hoog in aanzien, zelfs zo dat hij zijn naam mocht lenen aan een wielertocht. Ik ben benieuwd of hij zelf ook meedoet. Een echte Johnny Rep-achtige zou er niet over piekeren, want wat levert zoiets nou op? Maar misschien is Johnny Rep helemaal geen Johnny Rep-achtige, of misschien geen Johnny Rep-achtige meer en heeft hij zijn leven gebeterd. Dan zien we hem vanmiddag waarschijnlijk toch. Eenzaam op de fiets, zwoegend om zijn verleden in te halen.