List en bedrog (Een wintervertelling)

List en bedrog (Een wintervertelling)

Nu de nachten lengen en de dagen korter worden, dwalen mijn gedachten weer vaak af naar onze zo jammerlijk ontspoorde vriend die begon als ondernemer en eindigde als oplichter. En dan denk ik vooral aan een van zijn laatste zwendelpraktijken, toen hij de bank MP – destijds nog een bedrijf van aanzien – in zijn val meesleepte.

Leven is kiezen, zeggen ze wel eens. Maar elke keuze die je maakt, beperkt je in de daaropvolgende keuzes. Helemaal vrij zijn wij dus allerminst. Wie eenmaal gemerkt heeft hoe makkelijk het is om misbruik te maken van de ijdelheid en domheid van vermogende mensen die in hun hele leven nog geen dag hard hebben hoeven te werken… tja, die kan bijna niet anders doen dan hen oplichten. En als hij dan vervolgens domme ijdeltuiten blijft tegenkomen, dan heeft hij op het laatst geen keuze meer: hij moet wel weer toeslaan. De mensen willen bedrogen worden, zei onze vriend. En hij kon op het laatst niet anders dan hun wensen vervullen.

Zou het toeval zijn dat het woord ‘uitgeven’ zowel de betekenissen ‘het licht doen zien’, ‘geld neerleggen’ als ‘je voordoen als’ in zich herbergt? Je zou zeggen van niet, als je zag hoe onze vriend te werk ging. Hij gaf bladen uit in opdracht van rijke particulieren, bedrijven die zich stijlvol wilden presenteren en andere hoogvermogende sukkels. Veredelde reclamepraatjes, die hij voor veel geld in elkaar draaide en omlijstte met het prachtigste beeldmateriaal. Niemand leest die verhalen, zei hij, maar het moet er goed uitzien, zodat de opdrachtgever het een ereplaats geeft in de receptie of ontvangstruimte. De klant moet zich koning wanen.

Een oude uitgeverstruc is: laat je opdrachtgever dubbel betalen, één keer om een blad te maken en één keer om het blad bij jou af te nemen. Hoe meer nummers je opdrachtgever bestelt, hoe meer jij als uitgever verdient. Het probleem met deze truc – zie Lijmen/Het Been van Elsschot – is dat de opdrachtgever al gauw om komt in de stapels tijdschriften.

Onze vriend had daarom ‘Boorman en Laarmans geperfectioneerd’ zoals hij het uitdrukte: hij maakte aannemelijk dat hij de tijdschriften kon verspreiden onder het meest kapitaalkrachtige deel van de natie. Die adressen had hij ‘verzameld’; trouwens veel van die gefortuneerde mensen kende hij zelf. Nee, uit privacyoverwegingen kon hij geen inzage geven in zijn adressenbestand, maar hij zou alle tijdschriften bezorgen. Sterker nog, hij zou ze persoonlijk overhandigen, zei hij. In werkelijkheid liet hij al die tijdschriften niet eens drukken, alleen een paar presentexemplaren voor de opdrachtgever.

Geen opdrachtgever die ooit gemerkt heeft dat hun geld een wel heel andere bestemming kreeg dan afgesproken. Ook niet bij de bank MP, waar onze vriend zijn vermoedelijk grootste slag heeft geslagen. Wel verwonderden ze zich er eens over dat ze zo weinig respons kregen op de bladen die ze in zo’n hoge oplage hadden laten verspreiden. Maar onze vriend wist ze gerust te stellen: de volgende keer moesten ze maar een brief meesturen.

Het is al weer zo lang geleden. Onze vriend heeft jaren geleden zijn uitgeefpraktijken moeten opgeven. Een enorm gemis, want zo’n kleurrijke persoonlijkheid als hij is schaars. En dan te bedenken dat er mensen zijn die hem veroordelen. Heel vreemd, want zoals gezegd: hij had geen keuze. Bovendien stal hij voornamelijk van dieven – en sinds wanneer is dat een vergrijp?

Deel:

2 reacties op “List en bedrog (Een wintervertelling)

  1. Nu weet ik zeker dat je redelijk goed kunt schrijven. Een aardige tekst. Ik zal je geen proces wegens smaad aandoen, je noemt mijn naam immers niet.

Geef een reactie