Ook een manier om een opinieleider te worden

Pak een sociale groep of een maatschappelijk probleem, geef het allure met woorden als ‘landelijk’, ‘nationaal’ of ‘Nederland’, richt een site op en neem plaats in de polder. Als je hard genoeg schreeuwt, pseudo-onderzoekjes uitvoert, dreigt met rechtszaken of gewoon stug volhoudt, komt de publiciteit vanzelf.

Toch verschilt het kopstuk van een belangengroep nauwelijks van de man op straat. Ze vinden allebei van alles, maar de belangenbehartiger heeft een stempel op zijn standpunt laten zetten. Zijn organisatie (‘landelijk’) klinkt representatief en zijn functie (‘voorzitter’) prominent. De journalist maakt het vaak niet uit wie het precies zegt, zolang het geluid de zweem van legitimiteit heeft – hij heeft zijn best gedaan om de deskundigste vertegenwoordiger te vinden.

De laatste jaren heeft de individuele journalist meer ruimte gekregen om conclusies voor eigen rekening te nemen. De krant reserveert een groeiend aantal kolommen voor duiding en analyse, omdat feitelijk nieuws al een dag eerder gratis op internet staat. De rituele dans tussen journalisten en bronnen brokkelt intussen af, want de schijn van objectiviteit – een mening toeschrijven aan een ander, de feiten zelf oppennen – blijft subjectief.

Ik had deze bewering ook liever laten doen door het Landelijk Platform voor Vooruitstrevende Journalistiek. Maar dat kon ik niet vinden. En kijk: het gaat zo ook.

Haro Kraak in Elk belang heeft een eigen club, de Volkskrant 03/06/14