Kagemusha: Kurosawa’s grootse hobbyproject
Akira Kurosawa beschouwde Kagemusha (1980) als een voorstudie van zijn latere meesterwerk Ran, maar in werkelijkheid zijn het fundamenteel verschillende films. Waar Ran een hechte eenheid vormt rond de ondergang van een koninkrijk door verdeeldheid in de familie à la King Lear, hinkt Kagemusha op twee gedachten.
Het verhaal draait om een dief die uitgroeit tot schaduwvorst van de machtige Takeda-clan omdat hij toevallig precies lijkt op de echte vorst. Deze bedrieger blijkt het opvallend goed te doen als leider, totdat het geloof in hem wegvalt en hij ten val komt. Zijn tot dan toe trouwe volgelingen jaren hem weg. So far so good.
Helaas verliest de film na de verdrijving van de hoofdpersoon zijn kracht. Wat volgt zijn eindeloze veldslagen met creperende paarden waarin de Takeda-clan ten onder gaat. Veldslagen waarin de voormalige schaduwvorst slechts een marginale rol speelt. Hij springt verwilderd in het rond en dans een beetje om de veldslagen heen (een wonder dat hij niet onder de voet wordt gelopen). Deze overdadige oorlogsscènes voelen overbodig aan – de film had wat mij betreft in elk geval mogen eindigen met de uitbanning van de hoofdpersoon.
Deze structurele zwakte heeft waarschijnlijk te maken met Kurosawa’s bijzondere positie tijdens de productie. Jarenlang werd de regisseur in eigen land te westers bevonden. Uiteindelijk kon hij in Japan niet eens meer financiering krijgen voor zijn projecten.
De redding kwam uit Hollywood: Kagemusha werd mede mogelijk gemaakt door fans George Lucas en Francis Ford Coppola. Lucas, wiens Star Wars gebaseerd was op Kurosawa’s The Hidden Fortress, en Coppola, toen nog niet zelf ‘unbankable’, verschaften de regisseur eindelijk weer de middelen om flink uit te pakken en grootschalig te filmen.
Maar hierdoor kon Kurosawa de financiële teugels flink laten vieren en na jaren van frustratie zijn regisseurslusten eindelijk bot te vieren. Vandaar die massascènes aan het einde van de film: ze zijn er niet omdat het verhaal ze afdwingt, maar omdat Kurosawa daar nu eenmaal dol op was.
Begrijp me goed, Kagemusha een geweldige film, maar heeft tegen het einde iets te veel weg van een hobbyproject van Kurosawa. Het is een visueel spektakel met een onevenwichtig verhaal. Zelfs de allergrootste kunstenaars kunnen iets te veel artistieke vrijheid hebben. En veel te veel geld.
Geschreven ter gelegenheid van het huidige Kurosawa-retrospectief. Zie ook: Van ‘Star Wars’ tot ‘The Godfather’; de groten der aarden keken het filmen af van deze Japanse regisseur | Trouw