Waarom Japan dualistische persoonlijkheden voortbrengt

De westerse geest is gekneed naar de aard van een concurrerende maatschappij die het kind leert het leven te beschouwen als een soort golvende lijn, een opeenvolging van kleine triomfen en mislukkingen waar het zich bij neer moet leggen. Het kind wordt geleerd een goed verliezer te worden; dat nederlaag in eerlijke concurrentie geen smet of blaam op iemands eer werpt, en dat te veel bezorgdheid over prestige kwesties een teken van onevenwichtig gedrag is.

Japanners zijn de concurrerende maatschappij echter niet gewend. Zij zijn niet mentaal voorbereid op de Westerse concurrentiemaatschappij: zij hebben de Westerse levensstijl overgenomen, zonder de bijbehorende waarden. Vandaar de tegenstellingen in het moderne Japan: aan de ene kant het wetenschappelijke leven dat Japan het aanzien geeft van een Robotland (mensen met maskertjes, dalende geboortecijfers), aan de de andere kant de primitieve waarden van Lotusland – kinderlijk, onschuldig, gezagsgetrouw. De Japanners zijn er niet in geslaagd beide bestaansvlakken te verenigen: ze nemen afwisselend de leiding; Japan brengt dualistische persoonlijkheden voort.

Arthur Koestler in De Lotus en de robot (p 246 en 92 van mijn editie).