The Future of Finance: Lessen uit het verleden

Nog twee jaar crisis te gaan, verwachten trendwatcher Adjiedj Bakas en marketeer Roger Peverelli. Daarna breekt er een nieuw tijdperk aan. Hoe kan de financiële sector hierin een stimulerende rol spelen? In hun nieuwe boek over de toekomst in de financiële wereld gaan Bakas en Peverelli op zoek naar antwoorden.

Tijdens de presentatie van het goed getimede The Future of Finance in het hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank hield auteur Bakas onlangs een voordracht waarin Shiva opdook, de hindoegod die staat voor vernietiging. Een Schumpeteriaanse god ook, die oude bedrijven ten val brengt, zodat er nieuwe kunnen verrijzen.

Want dat is er op het ogenblik aan de hand, menen trendwatcher Bakas en VODW-marketeer Peverelli: de huidige kredietcrisis vormt de afsluiting van een oud tijdperk en de voorbode van een nieuwe tijd.

De afgelopen tweehonderd jaar zijn er vijf crises geweest die alle zijn gevolgd op technologische ontwikkelingen. De industriële revolutie, het tijdperk van de spoorwegen, het tijdperk van de zware machinebouw, het tijdperk van de auto en het huidige tijdperk van informatie en telecommunicatie. Elke crisis werd versterkt doordat financiële instellingen te veel geld hadden uitgeleend. Neem de crisis van 1929. “De auto, radio en tv werden uitgevonden en de banken leenden geld om deze industrieën tot volle wasdom te laten komen. Totdat opportunisme voor een op drift rakende economie zorgde en er een depressie ontstond.”

Ook nu is er weer ‘gekocht, geleend, gespeculeerd en verloren’. “Dat komt het beste tot uiting in de huizenprijzen in Amerika”, zei Bakas bij de presentatie van zijn boek. “Een huis van 18.000 dollar met een hypotheek van 80.000 dollar is een signaal dat het consumentengedrag en de economie uit de pas lopen.”

Floridaïsering

Deze crisis zal net als de vorige crises wel weer voorbijtrekken, geholpen door de ontwikkeling van nieuwe groeimarkten. Over een paar jaar zal Shiva wel zijn uitgeraasd (twee jaar, voorspelden Bakas en Peverelli tijdens hun boekpresentatie). Dan kunnen we ons opmaken voor een nieuwe en welvarende tijd. Bakas en Peverelli verwachten bijvoorbeeld een snelle opkomst van niet-fossiele brandstoffen en van robotica, genetica, bio- en nanoproducten, die veel werkgelegenheid zal opbrengen.

Daarnaast zullen zich volgens hen in alle hevigheid vier megatrends laten gelden die ook bedrijvigheid uitlokken, te weten verdere globalisering (waarbij de dominante positie van het Westen afkalft en er floridaïsering optreedt, vernoemd naar de migratie van Amerikaanse ouderen naar de staat Florida, waar ze na hun pensioen een plek zoeken waar het warm en aangenaam is: die grijze emigratie zal in Europa ook toenemen), ingrijpende demografische veranderingen (vooral vergrijzing is van belang), de komst van een ‘verbonden wereld’ (waarvan het huidige internet een voorbode is) en een heropleving van ‘ethiek’ en meer aandacht voor welzijn (een breuk dus met het welvaarts- en winstmaximalisatiedenken).

Banken en andere financiële instellingen kunnen inspelen op alle veranderingen door de nieuwe ontwikkelingen te stimuleren. “Zij moeten luisteren naar wat er leeft in de markt, nederigheid betrachten, ondernemerschap tonen, échte oplossingen aandragen, transparant zijn, flexibel, open en meer dan maatschappelijk verantwoord – eerder maatschappelijk dienstbaar.” Kortom, ze moeten terug naar hun roots, aldus Bakas. De bankier moet weer een ‘mercator sapiens’ worden, een wijze koopman, te vergelijken met de bankiers die ooit de opkomst van handel en bedrijvigheid mogelijk hebben gemaakt. Straks kan de mercator sapiens een actieve rol spelen in het oplossen van grote wereldproblemen: het klimaat, de voedselcrisis, onveiligheid en onleefbaarheid.

Indringers

“Het enige positieve aan de huidige misère is dat die een kans biedt voor financiële dienstverleners om over de eigen schaduw van die afgelopen twintig jaar heen te stappen, en de oorspronkelijke rol weer op te pakken”, schrijven de auteurs. En hier en daar wekt The Future of Finance de indruk dat het vanzelfsprekend is dat financiële instellingen zullen gaan doen waar ze eigenlijk voor zijn gecreëerd, en dat de huidige partijen alleen maar even op de blaren hoeven gaan te zitten en herstel van de economie af te wachten.

Elders wordt duidelijk dat ze het nog moeilijk zullen krijgen. Door alle technologische ontwikkelingen krijgt de sector te maken met nieuwe toetreders. “Mensen realiseren zich niet dat IBM al de grootste bank voor bedrijven ter wereld is”, zegt Bakas, doelend op de kredietfaciliteiten die het IT-bedrijf aan klanten biedt. Andere nieuwe indringers zijn Virgin Money, GE Money, GMAC en Gazprom Bank en Google.

Diezelfde technologie maakt het bedrijven en consumenten makkelijker om elkaar te helpen. De ruilhandel wordt herontdekt. Ook zullen leningen en hypotheken tussen consumenten en bedrijven onderling een opmars maken, zoals dat nu al gebeurt via peer2peer-websites als Zopa, Kiva, Prosper, MyC4.com en Boober. Dankzij internet vertrouwen consumenten meer op ‘the wisdom of crowds’, de mening van medeconsumenten, dan op de informatie die ze direct van banken en verzekeraars krijgen. Het ‘path of purchase’ speelt zich steeds meer online af. De klantervaring wordt daar zo persoonlijk dat fysieke kanalen vrijwel overbodig worden. Zodra vergelijkingssites verder kijken dan de prijs, verschuiven ook de koopcriteria van consumenten naar service.
Het wordt nooit meer zoals het was in de financiële wereld.

The Future of Finance is verschenen bij Scriptum Publishers (ISBN 978 90 5594 624 6)