ChatGPT en de informatieprofessional: vervanging of verrijking?

Zoals elke (ro)bot, kun je ChatGPT zien als een werktuig. De vraag is alleen: vervangt het bepaalde menselijk activiteiten? Of stelt het ons in staat bestaande activiteiten beter uit te voeren of nieuwe activiteiten te verrichten. Vervanging of verrijking?, met andere woorden.

Voor journalisten en andere informatieprofessionals – denk marktonderzoekers, adviseurs, trendwatchers, juristen en andere mensen die beroepshalve op een hoog aggregatieniveau met informatie omgaan (geen data wetenschappers in elk geval) – is het antwoord: allebei. Of liever gezegd: het verschilt per fase in de (des)informatiecyclus.

De (des)informatiecyclus bestaat uit vier fases (zie illustratie).

In fase 1 (linksboven) verzamelt de informatieprofessional informatie. Hij diept informatie op uit de Zee van (des)informatie. Dit kan met instrumenten zoals Google of ChatGPT (een Google-killer? Wie weet). Daarnaast kan de informatieprofessional zelf informatie inwinnen, via interviews bijvoorbeeld.

In deze fase is ChatGPT dus hooguit deels een vervanging van menselijke activiteiten, zoals Google dat ook is. Interviews afnemen, reportages maken – dat kan deze bot niet. Hij baseert zich altijd op bestaande informatie. Behoorlijk oude informatie ook, aangezien ChatGPT niet kan zoeken op internet (de volgende generatie chatbots van maker OpenAI vermoedelijk wel overigens, en opvolger text-davinci-003 staat al te trappelen in de coulissen). 

In fase 2 (helemaal bovenaan, in het wolkje) creëert de informatieprofessional nieuwe informatie. Hij schrijft een artikel, een rapport, verkondigt een mening. In deze fase kan hij goed gebruikmaken van ChatGPT. Zo kan ChatGPT bestaande artikelen redelijk samenvatten (bijvoorbeeld met de Chrome-extensie Summarize) of herschrijven. Indrukwekkender nog: ChatGPT kan in een oogwenk een goed toegankelijk artikel schrijven op basis van enkele summiere richtlijnen. En nog een. En nog een.

In deze fase is ChatGPT vooral handig als ideeëngenerator, als wat wel een ‘een brainstorm-buddy’ wordt genoemd. Daarnaast kan ChatGPT worden ingezet als leverancier van proefartikelen. En ChatGPT kan heel wat denk- en schrijfwerk op zich nemen.

De selectie van de beste ideeën zal de informatieprofessional evenwel zelf moeten doen. ChatGPT kan niet voor je kiezen waar je het over moet hebben, welke invalshoek je het beste kunt kiezen etc. Die basis voor je definitieve artikel zul je toch echt zelf moeten leggen. Goede vragen kunnen stellen en – dus een grote algemene ontwikkeling en een groot associatief vermogen lijken me in deze fase belangrijk voor de informatieprofessional. Het vermogen om snel grote hoeveelheden informatie te kunnen doornemen ook.

Ook het schrijfwerk kan de informatieprofessional niet helemaal aan ChatGPT overlaten. Hij zal er nog heel wat tijd in moeten steken. Om het artikel uit te breiden, net zolang tot alle informatie die hij wil verwerken erin is opgenomen. Om forse eindredactie te plegen: dubbele zinnen schrappen (ChatGPT herhaalt zichzelf nogal eens) en de taal fijnslijpen (ChatGPT formuleert nogal stijfjes). En om de informatie van de desinformatie te scheiden.

Vooral dat laatste zal nogal wat tijd in beslag nemen aangezien ChatGPT met grote stelligheid de enorme onzin kan poneren (zie bijvoorbeeld hier). Complicerende factor is dat ChatGPT uit zichzelf niet doet aan bronvermelding. Je kunt ‘m wel allerlei opdrachten geven, je browser uitbreiden of gebruikmaken van deze aangeklede versie van ChatGPT om toch vindplaatsen op internet op het spoor te komen, maar voorlopig is het behelpen.

In fase 3 (rechtsboven) rondt de informatieprofessional zijn werk af. Hij voegt hiermee nieuwe informatie toe aan dezelfde Zee van (des)informatie waar hij eerder uit putte. Of hij doet er niets mee, waarna de informatie die hij heeft geproduceerd vervliegt.

In deze fase kan ChatGPT wellicht een rol spelen: artikelen her en der automatisch plaatsen, toesturen naar mogelijk geïnteresseerden en op andere manieren de informatie verspreiden.

In fase 4 (onderaan) speelt de informatieprofessional nog maar een beperkte rol, de professionals in zelfpromotie daargelaten. Hier gaat het erom publiciteit te maken: op de trom slaan dat er een goed artikel is verschenen, nieuwsgierigheid opwekken, mensen enthousiasmeren en meer van dat soort zaken.

Ongetwijfeld kan ChatGPT hier werk uit handen nemen, net als in fase 3. Voorbeelden te over: ChatGPT kan volgens dit artikel bijvoorbeeld worden ingezet voor ‘zoekwoordenonderzoek’ of om ‘zoekintenties van verschillende zoekwoorden’ te bepalen. Een verrijking voor de informatieprofessional dus, die zich met dit instrument op het terrein van de promotieprofessional kan begeven.

Conclusie: ChatGPT kan in alle fases van de (des)informatiecycus diensten bewijzen. Ik zie vooral een grote toegevoegde waarde in fase 2, en beschouw ChatGPT in de eerste plaats als een instrument om goede ideeën op te doen en om ruwe teksten te genereren. Handig als je hoger in de kennis- en creatiepyramide van Bloom wilt klimmen. Vooral een verrijking dus.