Spookschrijver (Over Jimmy Webb)

Een mooi gebaar van Xs4all om abonnees een jaar lang Spotify Premium aan te bieden: vrijwel onbeperkt muziek luisteren – je hebt keuze uit 20 miljoen nummers – via pc of telefoon, zonder de ontsierende reclame die je met de gratis versie van Spotify ongevraagd krijgt meegeleverd. Een ongekende luxe: bijna 20 miljoen euro, als je ervan uitgaat elk van die 20 miljoen nummers 0,99 euro waard is. Ideaal voor gemakszuchtige muziekliefhebbers die er tegen op zien om nummers te downloaden (gedoe) of CD’s te kopen (en nog duur ook) maar wel nieuwe muziek willen ontdekken.

Mijn ontdekkingstocht leidt van Esther Philips (een aanbeveling van Spotify – de smaakalgoritmes werken kennelijk nog niet helemaal goed) via ‘verwante artiesten’ Bobby Gentry (wie was dat ook al weer?) en Laura Nyro (en dat?) naar Jimmy Webb. Nooit van gehoord, moet ik bekennen. Terwijl hij toch ‘numerous platinum-selling classics’ heeft geschreven volgens de Wikipedia – de Engelstalige, in de Nederlandse Wikipedia komt hij niet eens voor. Tientallen nummers zijn van zijn hand, van By the Time I Get to Phoenix en Wichita Lineman tot Up, up and away en MacArthur Park. Nummers die bijna iedereen wel kent, al is het als muzak uit de supermarkt (misschien wel de beste maatstaf voor succes).

Vele artiesten – Frank Sinatra, Elvis Presley, Isaac Hayes, REM, noem maar op – hebben zijn muziek opgenomen, vooral in de jaren zestig, toen hij als een van de weinige professionele liedjesbakkers de muziekindustrie wist te bedienen met muziek die aansloot op de smaak van de jeugd. Hij kan zich meten met iemand als Burt Bacharach (maar dan hipper) of Carole King (maar dan mannelijker) of Holland, Dozier and Holland (maar dan blanker) of The Neptunes (maar dan analoger).

Webb maakt ook zelf geregeld platen. Zonder veel succes, veel minder in elk geval dan andere artiesten boeken met zijn muziek. Misschien komt het doordat hij zijn beste nummers verkoopt aan anderen. Misschien is het dat hij zelf over weinig ‘muzikale persoonlijkheid’ beschikt (wat dat ook moge zijn) – ondanks zijn nogal nadrukkelijke pianospel en ondanks het vibrato in zijn verder nogal vlakke stem als hij een hoge noot moet halen (liefhebbers van Elvis Costello kunnen hun lol op). Misschien dat ‘easy listening’ – want dat is deze muziek – op den duur vermoeiend voor de oren wordt. Of misschien is het dat je niet te veel van zijn nummers achter elkaar moet horen, omdat ze nogal op elkaar lijken. Feit is in elk geval dat Webb steeds uit eenzelfde vaatje lijkt te tappen: voortkabbelende melodieën die het eerder moeten hebben van hun ongewone akkoordenwisselingen dan van hun ‘hooks’ of sterke melodieën. Nou ja, een uitzondering als MacArthur Park met zijn pakkende refrein misschien daargelaten.

Er zijn twee soorten ‘ghostwriters’. In de eerste plaats de schrijvers die gedachten van anderen beter kunnen verwoorden dan deze dat zelf kunnen, schrijvers bij wie het vakmanschap voorop staat. In de tweede plaats schrijvers die meedenken met hun opdrachtgever, hun misschien zelfs op gedachten brengen – ook vakmensen, maar dan met een nadrukkelijke behoefte om zichzelf ook inhoudelijk te manifesteren. Zo is het ook in de muziek. Veel professionele songwriters schrijven met een bepaalde artiest in gedachten. Denk aan Cathy Dennis, die – als ik het wel heb – Toxic speciaal voor Britney Spears schreef en Can’t get you out of my head special voor Kylie Minogue en ‘Pop Idol’ als herkenningstune voor Idols. Webb is een heel ander soort spookschrijver, veel minder gedienstig. Hij en hij alleen bepaalt wat hij schrijft, en anderen mogen dankbaar zijn dat ze hem mogen coveren. In de woorden van de All Music Guide (ook meegeleverd met Spotify): “A rarity in rock music, a professional songwriter who achieved stardom in that capacity.”