Zo zijn mensen niet/wel

Een van de meest voorkomende en meest verspreide bijgeloven is, dat ieder mens alleen maar zijn speciale eigenschappen heeft, dat een mens goed is of slecht, verstandig of dom, energiek, apathisch, enzovoorts.

Zo zijn de mensen niet. We kunnen van iemand zeggen dat hij vaker goed is dan slecht, vaker verstandig dan dom, energiek, apathisch en omgekeerd. Maar we delen de mensen altijd zo in. En dat is fout. Mensen zijn als rivieren: er stroomt allemaal het zelfde soort water in en dat is overal gelijk, maar elke rivier is deels smal en snelstromend, deels breed en traag, soms is het water koud, soms zuiver, soms troebel en lauw.

Zo is het ook met mensen. Ieder mens draagt in zich de kiemen van alle menselijk eigenschappen en soms komen deze, dan weer andere voor de dag; soms lijkt hij helemaal niet op zichzelf, en blijft toch altijd dezelfde persoon. Bij sommige mensen zijn die overgangen zeer abrupt.

Leo Tolstoj in Opstanding (p. 210 van mijn editie)